• ANKARA VE YAKIN ÇEVRESİNİN JEOLOJİSİ VE VOLKANOLOJİK EVRİMİ

ÖZ
Ankara ve çevresi, Sakarya Zonu, İzmir-Ankara-Erzincan Zonu ve Kırşehir Masifi’ne
ait farklı yapısal birlikler ile bu birimlerin örtü kayaçlarının kenetlendiği, jeolojik açıdan
önemli bir bölgedir. Çalışma alanını kapsayan ANKARA-J29 paftasında Sakarya ve İzmir-
Ankara-Erzincan Zonlarına ait kayaçlar ile bunların örtü birimleri bulunmaktadır. Sakarya
Zonu, Triyas yaşlı Elmadağ formasyonu ve bu birimi uyumsuzlukla örten Geç Jura-Erken
Kretase yaşlı Bilecik kireçtaşı ile Soğukçam formasyonlarından oluşur. İzmir-Ankara-
Erzincan Zonuna ait birimler ise Mesozoyik yaşlı Dereköy ofiyolitli melanjı ve Kretase yaşlı
Sazyayla kireçtaşıdır. Birbirleriyle tektonik ilişkili olan Sakarya Zonu ve İzmir-Ankara-
Erzincan Zonuna ait kayaçların üzerine Haymana-Polatlı Havzasına ait denizel-karasal
birimler, Geç Kretase-Orta Eosen döneminde uyumsuz olarak çökelmiştir. Haymana-Polatlı
havzasına ait birimlerin tabanında Geç Kretase yaşlı Kuşkuş formasyonu yer alır. Birim
üzerine Kampaniyen-Maastrihtiyen yaşlı Haymana formasyonu ve Maastrihtiyen yaşlı
Beyobası formasyonu geçişli olarak gelir. Bu litolojileri Paleosen yaşta Kartal formasyonu
yersel uyumsuzlukla üzerlerken, Çaldağ ve Yeşilyurt formasyonları uyumlu olarak üzerler.
Bu birimler yanal olarak birbirleriyle geçişlidir. Paleosen-Erken Eosen yaşlı Kırkkavak
formasyonu bu birimleri uyumlu üzerlerken, Erken Eosen yaşlı Ilgınlıkdere ve Eskipolatlı
formasyonları tarafından uyumlu olarak örtülür. Haymana-Polatlı havzasının son ürünlerini
Erken-Orta Eosen yaşlı Yamak ve Çayraz formasyonları ile Yeniköy volkaniti oluşturur.
Çoğunlukla sedimanter kayaçlardan oluşan bu istifin üzeri Erken-Orta Miyosen yaşlı akarsugöl
çökellerinden oluşan Hançili formasyonu ve bu formasyon ile ara katkılı volkanik
kayaçlardan oluşan bir istif ile uyumsuz olarak örtülür. Hançili formasyonu ile eşyaşlı olan
volkanizma, patlama dinamiklerine göre eksplozif, efüzif ve ekstrüzif olmak üzere çok çeşitli
volkanik aktivitelerle oluşmuş ürünler içerir. Bu ürünler Erken Miyosen yaşlı Yenice
volkaniti (Canımana İgnimbirit üyesi, Dipdede Dasit üyesi, Yenice Blok ve Kül Akıntısı üyesi
ve Andezit üyesi) ve Karacadağ volkaniti ile Orta Miyosen Yaşlı Selametli volkaniti olarak
ayırtlanmıştır. Bu birimler, Geç Miyosen-Pliyosen yaşlı Kömüşini ve Pliyosen yaşlı Gölbaşı
formasyonu olarak tanımlanan karasal çökeller tarafından uyumsuzlukla üzerlenir. Çalışma
alanındaki Kuvaterner birimlerini ise tüm istifi uyumsuzlukla örten Alüvyon, Eski silt ve Eski
çakıltaşları oluşturur.
Ankara J29 Paftası içerisindeki Neojen volkanizması kalkalkali karakterden alkali
karaktere kadar değişim gösterir. Çalışma alanında gerçekleştirilen öncel çalışmalarda daha
2
çok Karacadağ volkanizmasının efüzif ürünleri üzerinde araştırmalar yapılmış olup, ilk defa
bu çalışma ile bölgedeki piroklastik kayaçlar detaylı bir şekilde ayırtlanmış ve Canımana
ignimbirit üyesi, Selametli volkaniti Piroklastik üyesi ve Yenice volkaniti Blok ve kül akıntısı
üyesi tanımlanmıştır. İnceleme alanının Neojen volkanizması eksplozif, efüzif ve ekstrüzif
karakterlerdedir. Eksplozif volkanizma Neojen volkanizmasının ilk faaliyetini oluşturmakta
olup, Canımana ignimbirit üyesini meydana getirmiştir. İgnimbiritlerdeki pomzaların içerdiği
minerallerden 40Ar/39Ar yöntemi ile 24.7±1.9 My yaş tespit edilmiştir. Bölgedeki bu
eksplozif volkanizmayı lav, dom ve dom akıntılarından oluşan ekstrüzif ve efüzif volkanizma
izler. Andezitik ve dasitik karakterli bu volkanizma özellikle Yenice ve civarında yayılım
gösterir. Bu kayaçlardan yapılan analizlerde 22.77±0.77, 22.1±0.8 ve 19.7±3.5My 40Ar/39Ar
yaşları elde edilmiştir. Gelişen süreçte volkanizma yeniden patlamalı bir karakter kazanmış ve
dom patlamalarıyla birlikte blok ve kül akıntıları meydana gelmiştir. Zaman içerisinde gelişen
volkanizma eksplozif karakterden efüzif karaktere dönmüş ve geniş alanları kaplayan
andezitik lav akıntıları meydana gelmiştir. Bu andezitik lavların içerisinde bulunan
feldispatlardan 18.5±1.6 40Ar/39Ar kristallenme yaşı elde edilmiştir. Andezitik lav
akıntılarından sonra gelişen ve Karacadağ ve Selametli volkaniti olarak tanımlanan
volkanitler ise daha bazik karakterli olup, çoğunlukla alkali karakterli, bazalt, olivin bazalt ve
bazaltik andezitlerden oluşmaktadır.

Rapor Özellikleri
Rapor No 13741
Rapor Adı ANKARA VE YAKIN ÇEVRESİNİN JEOLOJİSİ VE VOLKANOLOJİK EVRİMİ
Konu JEOJOJİ VOLKANOLOJİ EVRİMİ
Yer - Konum ANKARA
Dil TÜRKÇE
Yayın Tarihi 2018
Kitap - Yayın
Yazarlar Gökhan ATICI Mehmet ÇOBANKAYA Mustafa DÖNMEZ Evren ATAKAY GÜNDOĞDU Mustafa SEVİN Emre ŞİMŞEK Esra ESİRTGEN Ahmet TÜRKECAN

ANKARA VE YAKIN ÇEVRESİNİN JEOLOJİSİ VE VOLKANOLOJİK EVRİMİ

  • Markalar MTA
  • Ürün Kodu: DR13741
  • Stok Durumu: Stokta var
  • 1.933,58TL


Etiketler: ANKARA VE YAKIN ÇEVRESİNİN JEOLOJİSİ VE VOLKANOLOJİK EVRİMİ