BATI  KASRIK FOSFAT YATAĞI CEVHERLERİNİN YIKAMA YOLUYLA
ZENGİNLEŞTİRİLMESİNDE TAHMİNİ MALİYET HESAPLARI

1.  ÖZET
       MTA Teknoloji Şubesi'nde yapılan çalışmalar sonucu Mazıdağ Batı Kasrık Fosfat Yatağı rezervlerinden bir kısmının, kalsinasyon gibi nispeten pahalı olan proseslere gitmeden, yıkama tekniğiyle zenginleştirilebileceği tespit edilmiştir (Rapor No: MTA Teknoloji 4/22.02.1974).
        Deneyler laboratuar ölçüsünü aşan çapta yapılmış, her birinde 0.5-1 ton tüvanan cevher kullanılmıştır. Sonuçlar % 16 P₂O₅ tenöründeki bazı cins Batı Kasrık Cevherleri'nden % 29-30 P₂O₅ zenginliğinde konsantreler üretilebileceğini göstermektedir.
        Konsantre vasıfları gerek tenör, gerekse işenmeyen elemanlar olarak, Azot Sanayi'nin aradığı vasıflara uymaktadır. Elde edilen zenginleştirme randımanlarında pek çok tesiste ulaşılanların üstünde olup tatminkardır.
        Sonuçlar tespit edilen prosesin pilot çapta denenmesini ve bunu takiben rantabilite hesaplarına gidilmesini gerektirmektedir.
        Ancak proseste kullanılan çeşitli işlemlerden bazıları birkaç cins aletle yapılabilmektedir. Dolayısıyla ilkin bu aletler denenerek aralarından en iyi sonuç verenler seçilmeli ve bunlara bağlı olarak belirecek katı akım şemasına göre pilot tesis kurulmalıdır.
        Gerekli aletler denenmediği için katı akım şeması çıkartılamamıştır.
        Bu nedenle tahmini maliyetin hesaplanabilmesi için, takribi bir akım şeması geliştirilmiş ve maliyet baz olarak alınmıştır (Ek 1).
        Bilindiği gibi maliyeti önemli ölçüde etkileyen faktörlerden biride tesisin kapasitesidir. Yıkama prosesine uygun olan cevher rezervi 20-25 milyon ton civarında tahmin edilmektedir. Tesis ömrü 20 sene düşünülerek hesaplamalar yılda 1 milyon ton tüvanan cevher işleyecek tesise göre yapılmıştır. Tesisin yıllık konsantre kapasitesi 390.000 ton civarında olacaktır. Bu bazlara göre tesiste gerekli ünitelerin nitelik ve fiyatları tespite çalışılmış (Tablo 1) ve yatırım tutarı tahmin edilmiştir (Tablo 2).