1. ÖZ

MTA Genel Müdürlüğü Enerji Hammadde Etüt ve Arama Dairesi tarafından hazırlanan 2007-33.13.04c özel 

kod no’lu Kuzeybatı Anadolu Jeotermal Sahaları Geliştirme ve Isı Kaynağı Aramaları ve 

2008-33.13.04c özel ko no’lu İzmir Civarı Jeotermal Enerji Aramaları Projeleri kapsamında yapılan 

bu çalışmada; jeolojik anlamda Şengör (1980)’ün tanımladığı, Türkiye’nin beş tektonik bölgesinden 

birisi olan, Batı Anadolu Graben Bölgesi’nde yer alan Nebiler (Dikili/İzmir) ve Aşağıbey 

(Bergama/İZMİR) sahalarına, jeolojik, hidrojeokimyasal ve jeofizik çalışmaları 

gerçekleştirilmiştir. Çalışmada, inceleme alanının genel jeolojisine, sahada yaygın olarak 

gözlemlenen ve çeşitli kaya birimleri ile temsil edilen magmatizmaya yönelik yorumlar getirebilmek, 

inceleme alanını da içine alan bölgede hâkim olan tektonik stili ortaya koymak, inceleme alanının 

jeotermal enerji potansiyeline yönelik veriler elde edebilmek, sahaların kavramsal jeotermal 

modeline bir yaklaşım getirmek ve jeotermal akışkan üretimine yönelik olarak yapılacak sondaj 

lokasyonları belirlemek amaçlanmıştır.

Bu çalışma kapsamında, sahanın jeotermal potansiyeline yönelik parametrelerin ortaya konulabilmesi 

için, 2007 yılı arazi sezonunda 150 km2’lik bir alanda 1/25000 ölçekli jeolojik harita alımı 

gerçekleştirilmiştir. Elde edilen verilerin tahkiki, inceleme alanına ait stratigrafik korelasyonun 

sağlanması, ortaya konabilecek jeotermal enerji parametrelerinin daha detaylı belirlenmesi, 

inceleme alanında sıcaklığın yatay ve düşey yönde değişimi ve dağılımının belirlenerek düşük öz 

dirençli noktaların ve hedef kırık zonların belirlenmesi amacı ile 2007-33.13.04c özel kod no’lu 

Kuzeybatı Anadolu Jeotermal Sahaları Geliştirme ve Isı Kaynağı Aramaları projesi kapsamında; 

Nebiler civarında 30, Gökçeağıl civarında iki alanda (Gökçeağıl-1ve Gökçeağıl-2) 30 olmak üzere 

toplam 60 noktada, 2008-33-13.04.c proje özel kod no’lu İzmir ve Civarı Jeotemal Enerji Aramaları 

projesi kapsamında da Çavdar (Aşağıbey) jeotermal alanında 20 noktada düşey elektrik sondajı (DES), 

şeklinde jeofizik çalışmalar yapılmıştır.

İnceleme alanında en yaşlı kaya birimi Alt Triyas yaşlı olup, kumtaşı, konglomeratik kumtaşı, 

çakıltaşı, silttaşı, kumlu silttaşı, grovak, fillit, ilksel çökeli genellikle ince taneli pelitik 

olan malzeme, bazı örneklerde şist olarak tanımlanabilecek kadar düşük dereceli metamorfizma 

geçirmiş kırıntılılarla temsil edilir. Alt-Orta Miyosen yaşlı çökel birim, killi kireçtaşı, kil, 

marn, silttaşı, kumtaşı, çakıltaşı ile temsil edilirler yer yer piroklastik ara katkılıdır. Sahada 

çeşitli yerleşim dinamiğine sahip, granitten bazalta kadar değişen karakterde ve değişik ürünlerle 

temsil edilen, Alt ve Orta Miyosen (13.6-23.0±3.8 my) yaşlı magmatik kayaçlar yer alır. Akarsu 

çökellerinden oluşan Kuvaterner yaşlı alüvyon en genç oluşuklardır.

Neotektonik dönemde, çarpışmaya bağlı olarak gelişen sıkışma tektonik rejimi bölgenin genel anlamda 

jeodinamik evrimini büyük ölçüde belirlemiştir. Bu çalışma el edilen verilerle ortaya konan yapısal 

unsurlar, çalışma alanını içine alan bölgenin

yaklaşık baskın olarak KKD-GGB yönlü sıkışma tektonik rejiminin etkisinde kaldığını ve bu tektonik 

rejimin Orta Miyosen’den sonra etkili olduğunu göstermektedir. Bölgenin tektonik evrimine, 

magmatizmasına, çökel tipleri ve havza oluşumuna neden olan bu jeotektonik stil dinamiği günümüzde 

gerilmeye dönüşerek devam etmektedir. Bu da Türkiye’nin Neotektonik dönemine uygunluk 

göstermektedir.

Suların sınıflaması, suların yüzeye ulaşana kadar geçirdikleri süreç, su-kayaç etkileşimi, karışım 

oranı, hidrojeokimyasal fasiyes gibi bilgilere ulaşabilmek için su kimyasına yönelik 5 adet su 

numunesi alınmıştır. Araziden alınan su numunelerine uygulanan jeotermometreler yardımıyla; Nebiler 

sahasına 69-101 0C, Aşağıbey sahasına ise 93–103 0C rezervuar sıcaklıkları hesaplanmıştır. İnceleme 

alanına örneklenen sıcak sular hidrojeokimyasal açıdan, sodyumlu, kalsiyumlu, magnezyumlu-sülfatlı, 

bikarbonatlı, sodyumlu-bikarbonatlı, sülfatlı, sodyumlu- bikarbonatlı, sülfatlı, sodyumlu-sülfatlı 

sular sınıfına girerler. Eski Nebiler köyü çeşmesinden alınan soğuk su numunesi ise su numunesi 

(DN-4); magnezyumlu, sodyumlu-bikarbonatlı suları temsil eder.

İnceleme alanı içerisinde kalan jeotermal alan düşük sıcaklıkta jeotermal alan olma özelliği 

taşıyan ve jeotermal sistemi oluşturan özellikler yönünden orta entalpili saha olarak 

geliştirilebilecek potansiyele sahiptir.

Bu çalışma kapsamında elde edilen verilerin değerlendirilmesi ile sahanın jeotermal potansiyeline 

yönelik yeni veriler elde edilmiş ve sahada yapılabilecek sıcak akışkan üretimine yönelik 

sondajlarla ilgili lokasyonlar belirlenmiştir.