ÖZ

Lider Gıda Sanayi ve Dış Tic. Ltd. Şti. ile Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü arasında 

10.08.2011 tarihinde imzalanan sözleşme gereği, 5686 sayılı Jeotermal Kaynaklar ve Doğal Mineralli 

Sular Kanunu ve Uygulama Yönetmeliği ve 24.09.2013 tarih ve 28775 sayılı Jeotermal Kaynaklar ve 

Doğal Mineralli Sular Kanunu Uygulama Yönetmeliği’nde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik 

hükümlerine göre Lider Gıda Sanayi ve Dış Tic. Ltd. Şti. ‘ne ait 1/25.000 ölçekli K20-d4 paftasında 

bulunan, 208 no.lu jeotermal kaynak işletme ruhsatında kaynak koruma alanları etüdü çalışmasının 

yapılması amaçlanarak, jeotermal alanın çevresel etkilerle kirlenmesinin önlenmesi, korunması ve 

geliştirilmesine yönelik jeolojik, hidrojeolojik, jeotermal ve jeokimyasal çalışmalar 

gerçekleştirilmiş ve koruma alanlarının sınırları, bu alanların sınırları içinde uyulması gereken 

kurallar, alınması gereken önlemler ve izin verilebilecek hususlar belirlenmiştir.

Çalışma alanı ve civarında en altta Menderes Masifi metamorfikleri yer almaktadır. Bunların üzerine 

bordo renkli konglomera, kumtaşı, miltaşı ve kireçtaşından oluşan Miyosen tortullar gelmektedir. 

Bunların üzerinde ise kırmızı ve beyaz renkli konglomera, kumtaşı, miltaşı, tüf ve kilden oluşan 

Pliyosen çökelleri bulunmaktadır. Bölgede yer alan en genç birimler travertenler ve Gediz Ovası 

eski ve yeni alüvyonlarıdır

Çalışma alanı, Batı Anadolu’nun orta bölümünde yer alır. Batı Anadolu’nun ana yapıları graben 

tektoniği şeklindedir. Bölgedeki yapılar, İzmir-Ankara zonu kapanması sırasında oluşmuş kıvrımlı 

yapılar, Menderes metamorfizması, İzmir-Ankara zonu ürünlerinin Menderes Masifi üzerinden güneye 

akması, son evre ise grabenleşme ile buna eşlik eden genç volkanizmanın etkileri altında 

gelişmiştir. Menderes Masifi bünyesinde oluşmuş Tersiyer öncesi olaylar, Tersiyer çökellerini 

etkilemiş tektonik olaylar olarak ikiye ayrılır. Eski olaylar (Paleotektonik), genç olaylar 

(Neotektonik) olarak isimlendirilmiştir. Şengör (1980)’ün tanımladığı gibi grabenlerin kenar 

faylarının hemen hepsi eğimleri derine doğru hızla azalan listrik (kürek şekilli normal faylar 

şeklinde tanımlanan) faylara uygun fay düzlemi sınırı ile çakışmaktadır. Bu şekli ile masif 

içerisinde gelişmiş strüktürlü bir yapının alt kenarının sürüklenme yüzeyini oluşturur. Bölgesel 

yapı İzmir-Ankara zonu kenar kıvrımları şeklinde gelişen bindirmeli, ekaylı ve kırıklı bir yapıya 

sahiptir. Karamanderesi (1972) de bu bölgedeki çalışmalarında bölgenin Hersiniyen, Alpin ve güncel 

tektonik etkiler altında kaldığını, kıvrımlı ve kırıklı bir yapı oluşturduğunu belirtir. Bölgedeki 

Tersiyer olayların ise Mesozoyik birimleri üst kotunda yer alan lateritleşme olayları ile başladığı 

varsayılmıştır. İnceleme alanı graben içinde D-B ve KB-GD uzanımlı normal fayların yer aldığı bir 

bölgedir. Çaldağ yöresi fayları ise Gediz Vadisi kuzey kenar fayları ve Çaldağ lateritleşmesi ile 

ilişkili KD-GB uzanımlı fayların gözlendiği bölgedir. Çaldağ yöresindeki KD-GB uzanımlı fayların en 

genç olanı, Urganlı kaplıcaları kuzeyinde haritalanmış olan Cambazlı köyü eski yerleşim yerinde 

görülen fay hattı olup bu fay KD-GB yönlüdür. Traverten oluşumları vardır. Aynı fayın güney ucunda 

ise Urganlı kaplıcalarının yer aldığı, sistemin henüz oluşumunu tamamlamadığı görülür. Basamak 

şeklinde gelişen bu fayların aşınma tipleri, alterasyon türleri bölgedeki sistemin Çaldağ’dan  

başlayıp  doğuya  doğru  ilerleyen  bir  sistem  olduğunu  gösterir.  Gediz

Grabeni’nin kuzey yarısında gözlenen bu yapının graben içine girildiğinde bu yönlere dik 

istikamette, D-B yönlü fayların etkisi ile denetlendiği görülür. Bu faylar K-G yönlü doğrultu 

atımlı faylarla kesilmektedir. Gediz graben sistemini sınırlayan ana fay hatları güney sınır 

fayının Menderes Masifi metamorfikleri ile Tersiyer sedimanları arasında geliştiği, kuzey kenarı 

ana kırık hatlarının ise Urganlı kaplıcalarından başlayıp doğuya doğru yöneldiği, Alaşehir 

kuzeyinde ise D-B uzanımlı bir faya dönüştüğü görülür. Bölgede yapılmış olan jeofizik etütler 

neticesinde bölgedeki sistemlerin D-B uzanımlı oldukları fakat sahaların gösterdiği anomalilerin 

K-G fayları ile sınırlandığı, yaygın şekli ile D-B uzanımlı faylar ile K-G uzanımlı fayların 

kesişme bölgelerinin esas aktivite bölgelerini oluşturduğu görülmektedir.

Lider Gıda Sanayi ve Dış Tic. Ltd. Şti.’ne ait 208 numaralı jeotermal kaynak işletme ruhsatında 

herhangi bir sıcak su kaynağı bulunmamaktadır. Sahada Lider Gıda Sanayi ve Dış Tic. Ltd. Şti. 

tarafından 3 tane sıcak su (LG-4, LG-5, LG-6) kuyusu açılmıştır. Açılan kuyulardan 2 tanesi üretim 

(LG-4, LG-5), 1 tanesi de reenjeksiyon (LG-6) kuyusu olarak kullanılmaktadır. Kuyularda 

gerçekleştirilen ölçümlerde suların sıcaklıklarının 63,1-75,4 C arasında değişmekte olduğu ve en 

yüksek sıcaklıkta akışkanın LG-4 kuyusundan elde edildiği belirlenmiştir. Sahada örneklenen suların 

pH değerleri  6,61-8,47  arasında,  elektriksel  iletkenlik  (EC)  değerleri  ise  1.469-4.340

µmho/cm arasında değişmekte olup Lider Gıda Sanayi ve Dış Tic. Ltd. Şti.’ne ait kuyular mineralce 

zengin sulara sahiptir.

Koruma alanları çalışması kaynak ve sıcak su sondajlarının her türlü kirletici dış etkenlerden 

korunması ve devamlılığının sağlanması amacıyla yapılmaktadır. Dolayısıyla bu çalışmada da, 

kuyuların her türlü kirletici dış etkenlerden korunması ve sürdürülebilirliğinin sağlanması, 

potansiyel alanın belirlenerek koruma altına alınması amacıyla, sahanın litolojik özellikleri, 

kayaçların geçirimliliği, çatlak ve kırık sistemleri gibi unsurlar göz önüne alınarak jeotermal 

kaynak koruma alanı sınırları, bu zon sınırlarında alınması gerekli önlemler ve izin verilebilecek 

hususlar belirlenmiştir.

Lider Gıda Sanayi ve Dış Tic. Ltd. Şti.’ne ait 208 no.lu jeotermal kaynak işletme ruhsatında 

yapılan koruma alanları etüt çalışmaları sonucunda belirlenen koruma alanları zonları ile uyulması 

gereken kurallara dikkat edilmesi bölge için önemli bir ekonomik değer olan sıcak suyun, uzun 

yıllar kullanılabilmesi ve gelecek nesillere aktarılabilmesi bakımından büyük önem taşımaktadır.

Bu çalışma ile belirlenen I., II. ve III. derece koruma alanı sınırı 1/10.000 ölçekli topografik 

harita üzerine işaretlenmiş, zon sınırlarında alınması gereken tedbirler ve öneriler ile birlikte 

izin verilebilecek hususlar tespit edilmiştir.