ÖZ

Sivas İl Özel İdaresi ile Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü arasında 30.12.2014 tarihinde 

imzalanan sözleşme gereği, 5686 sayılı Jeotermal Kaynaklar ve Doğal Mineralli Sular Kanunu ve 

Uygulama Yönetmeliği ve 24.09.2013 tarih ve 28775 sayılı Jeotermal Kaynaklar ve Doğal Mineralli 

Sular Kanunu Uygulama Yönetmeliği’nde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik hükümlerine göre Sivas 

İl Özel İdaresi’ne ait 1/25.000 ölçekli I37-a3 ve I37-d2 paftalarında bulunan, İR/11 no.lu 

jeotermal kaynak işletme ruhsatında kaynak koruma alanları etüdü çalışmasının yapılması 

amaçlanarak, jeotermal alanın çevresel etkilerle kirlenmesinin önlenmesi, korunması ve 

geliştirilmesine yönelik jeolojik, hidrojeolojik, jeotermal ve jeokimyasal çalışmalar 

gerçekleştirilmiş ve koruma alanlarının sınırları, bu alanların sınırları içinde uyulması gereken 

kurallar, alınması gereken önlemler ve izin verilebilecek hususlar belirlenmiştir.

İnceleme alanında yaşları Paleozoyik ile Kuvaterner arasında değişen metamorfik, volkanik ve 

sedimanter türde kayaçlar yer almaktadır. Bu kayaç birimleri yaşlıdan gence doğru Akdağ 

metamorfikleri, Pazarcık volkaniti, Boğazköy Formasyonu, Hafik Formasyonu, İncesu Formasyonu, Bayat 

Volkanitleri, traverten ve alüvyondan oluşmaktadır.

Travertenlerde gelişmiş kırık, çatlak ve fay yüzeylerine ait doğrultuların genellikle K-G, bazen de 

KD-GB ve KB-GD yönlü oldukları saptanmıştır. Buna göre inceleme alanı yaklaşık olarak K-G yönlü bir 

sıkışma kuvveti etkili olmuş ve buna bağlı olarak doğuya ve batıya doğru basınç rahatlamaları 

gelişerek genellikle K-G doğrultulu olan çeşitli açılma çatlakları oluşmuştur. İnceleme alanındaki 

yaklaşık K-G yönlü olarak akan Yıldız Irmağı, Kalın Irmağı ve Hayranlı Irmağı vadilerinin de Eosen 

sonunda gelişmiş bu sıkışma kuvvetlerinin etkisiyle oluştukları, B-D uzanan Bayat Suyu Çayı 

vadisinin ise Bayat volkanizmasının sonucu olarak oluştuğu düşünülmektedir. Genellikle açılma 

çatlaklarının egemenliğindeki aktif tektoniğin etkisinde olan yörede, yaygın bir örtü oluşturan 

İncesu Formasyonu kırıntılarının tektonik yapıyı gizlediği görülür. Alandaki drenaj sisteminin 

önemli bir bölümü ise belirgin doğrusal uzanımlarıyla, kilometrelerce uzunluğa ulaşan olası 

tektonik yapıları simgeleyen ögeler olmaktadır. Yapısal hatların genel uzanımı K-G, BKB- DGD, 

DKD-BGB ve KB-GD istikametindedir. K-G, KD-GB, KB-GD yönlü doğrusal uzanım gösteren akarsular ve 

vadilerin morfolojik özellikleri, Pliyosen sonu-Kuvaterner başlangıcında şekillenmeye başlayan 

akarsu-vadi sisteminin, bu en genç tektonik çizgileri seçtiğini, drenajı yönlendiren morfolojik 

modelin aktif tektonikle denetlendiğini ortaya koymaktadır. Yörede, Bayat Suyu Çayı vadisinin, 

Bayat köyü-Kalkankaya Tepe, Nevruz köyü arasındaki bölümü, kırılma tektoniği etkinliğinin en yoğun 

olduğu kesimdir. BKB- DGD, B-D ve BGB-DKD uzanımlı süreksiz fayların çapraz olarak kesiştiği bu 

alanda, Hafik Formasyonu ve İncesu Formasyonu’nu kesen Bayat volkanitleri, gölsel kireçtaşlarında 

duruş bozuklukları şeklinde belirgin olarak gözlenebilen kırık yapılarını oluşturmuştur. Bölgedeki 

K-G yönlü sıkışma rejimi etkisinde, D-B yönde genişlemeye yol açan, K-G yönlü tektonik çizgilerdir. 

Araştırmacılar Doğu Anadolu’daki açılma çatlaklarının, Orta Miyosen sonrasında başlayan Neotektonik 

dönemde, Anadolu’nun K-G sıkışması sonucu gelişen sıkışma kökenli tektonik yapılar içerisinde 

oluştuğunu, bu çatlakların Pliyosen ve Kuvaterner volkanizmalarının çıkışında da rol oynadığını 

belirtmişlerdir. Bu özellik ise açılma çatlaklarının normal faylara göre çok daha derine

indiğini, dolayısıyla derindeki termal etkinliğin yeryüzüne kolayca taşınabileceğini ortaya 

koymaktadır. Açılma çatlaklarının en büyük boyutlu olduğu ve çok sayıda geliştiği bölüm 

Sıcakçermik-Tepeçermik-Kalığın Boğazı arasındaki alandır. Çatlaklardaki temel hareket mekanizması, 

sıkışma rejimine bağlı çatlak uzanımına dik yöndeki iki yana doğru açılma- genişleme şeklindedir. 

Çatlak açılması günümüzde de sürmektedir. Kanıtı ise çok yakın geçmişte çökelmiş olan 

travertenlerde (Tepeçermik) çok yeni çatlak açılımının gözlenebilmesidir. Tepeçermik açılma 

çatlaklarının güney yöndeki uzantıları Kaşın Tepe’nin yer aldığı, travertenlerle kaplı seki 

yüzeyini doğu ve batıdan kesen K-G uzanımlı eğim atımlı fay yapılarıyla birleşmektedir.

Sivas İl Özel İdaresi’ne ait kuyularda gerçekleştirilen ölçümlerde suların sıcaklıklarının 

46,3-47,4 C arasında değişmekte olduğu ve en yüksek sıcaklıkta akışkanın MTA-4 kuyusundan elde 

edildiği belirlenmiştir. Sahada örneklenen suların pH değerleri 6,98-7,65 arasında, elektriksel 

iletkenlik (EC) değerleri ise 558-3.400 µmho/cm arasında değişmekte olup Sivas İl Özel İdaresi’ne 

ait kuyular mineralce zengin sulara sahiptir.

Koruma alanları çalışması kaynak ve sıcak su sondajlarının her türlü kirletici dış etkenlerden 

korunması ve devamlılığının sağlanması amacıyla yapılmaktadır. Dolayısıyla bu çalışmada da, 

kuyuların her türlü kirletici dış etkenlerden korunması ve sürdürülebilirliğinin sağlanması, 

potansiyel alanın belirlenerek koruma altına alınması amacıyla, sahanın litolojik özellikleri, 

kayaçların geçirimliliği, çatlak ve kırık sistemleri gibi unsurlar göz önüne alınarak jeotermal 

kaynak koruma alanı sınırları, bu zon sınırlarında alınması gerekli önlemler ve izin verilebilecek 

hususlar belirlenmiştir.

Sivas İl Özel İdaresi’ne ait İR/11 no.lu jeotermal kaynak işletme ruhsatında yapılan koruma 

alanları etüt çalışmaları sonucunda belirlenen koruma alanları zonları ile uyulması gereken 

kurallara dikkat edilmesi bölge için önemli bir ekonomik değer olan sıcak suyun, uzun yıllar 

kullanılabilmesi ve gelecek nesillere aktarılabilmesi bakımından büyük önem taşımaktadır.

Bu çalışma ile belirlenen I., II. ve III. derece koruma alanı sınırı 1/10.000 ölçekli topografik 

harita üzerine işaretlenmiş, zon sınırlarında alınması gereken tedbirler ve öneriler ile birlikte 

izin verilecek hususlar tespit edilmiştir.