1. ÖZ

Kayseri Büyükşehir Belediyesi uhdesinde bulunan 38/2014-09 ve 38/2014-10 ruhsat no.lu 

Kayseri-Melikgazi-Erciyes jeotermal kaynak arama ruhsat sahalarında, MTA Genel Müdürlüğü ile 

Kayseri Büyükşehir Belediyesi arasında 04.11.2014 tarihinde imzalanan sözleşme gereği, 

gerçekleştirilen etüt (jeoloji-jeofizik- hidrojeokimya) çalışmaları ile sondaj 

lokasyonu/lokasyonları belirlenmesi amaçlanmıştır.

Erciyes Dağı (3.917 m) Orta Anadolu Bölgesi’nin en büyük stratovolkanıdır. Çalışma alanı Üst 

Kretase'de Kırşehir Bloğu ile Anatolid-Torid Bloğu’nun çarpıştığı bir alanda oluşmuş olan, fakat 

günümüzde sol yanal doğrultu atımlı Ecemiş Fay Sistemi (EFS) olarak tekrardan hareketlenen mega 

süreksizliğin, KD-GB doğrultudan KKD- GGB doğrultuya döndüğü-büküldüğü alanda yer almaktadır. Bu 

bükülmenin olduğu alanda Sultansazlığı Çek-Ayır Havzası (SSÇAH) gelişmiştir.

Erciyes Dağı (3.917 m) Orta Anadolu Bölgesi’nin en büyük stratovolkanıdır. Çalışma alanı Üst 

Kretase’de Kırşehir Bloğu ile Anatolid-Torid Bloğu’nun çarpıştığı bir alanda oluşmuş olan, fakat 

günümüzde sol yanal doğrultu atımlı Ecemiş Fay Sistemi (EFS) olarak tekrardan hareketlenen mega 

süreksizliğin, KD-GB doğrultudan KKD- GGB doğrultuya döndüğü-büküldüğü alanda yer almaktadır. Bu 

bükülmenin olduğu alanda Sultansazlığı Çek-Ayır Havzası (SSÇAH) gelişmiştir.

Koçdağı-Erciyes Volkanizması Pliyosen döneminden itibaren günümüze kadar devam eden yaklaşık 5 

milyon yıllık bir zamanda meydana gelmiştir. Bu gelişim ise genel olarak Erken Pliyosen-En Erken 

Kuvaterner döneminde gelişen Koçdağı safhası ile başlamıştır. Daha sonrasında tahminen 

Pliyosen-Kuvaterner geçişinde patlamalı volkanik aktivitenin şiddetinin artmasına bağlı olarak 

magma odası kısmen aniden boşalmıştır. Bu boşalım neticesinde özellikle magma odasının üzerine 

düşen  bölge genel olarak mevcut kırıklar boyunca çökmüş ve günümüzde Koçdağı kalderası olarak 

bilinen 14x18 km çapında elipsoidal bir jeolojik oluşumunun meydana gelmesine sebep olmuştur. Bu 

dönemde volkanizma yine devam etmiştir. Volkanizmanın Koçdağ evresinin akabinde ise En Erken 

Kuvaterner döneminden itibaren günümüze kadar aktivitesini devam ettiren Erciyes safhası başlamış 

ve ilgili volkanikleri ile birlikte günümüz Erciyes Dağı ortaya çıkarmıştır.

Çalışma sahası ve yakın civarında jeolojik kaya birimleri üç ana paket altında incelenmiştir. (1) 

çalışma sahasında yüzeylenmeyen, Koçdağ-Erciyes volkanikleri tarafından örtülmüş, Paleozoyik’ten 

yaklaşık Pliyosen başlangıcına kadar uzanan zaman aralığında oluşmuş kaya paketi ya da 

Koçdağı-Erciyes volkanizması öncesi birimler, (2) Koçdağ safhası ile gelişen Erken Pliyosen-Erken 

Kuvaterner yaşlı birimler ve (3) Erciyes safhası ile gelişen Erken Kuvaterner-günümüz yaşlı 

volkanik birimlerdir.

Çalışma sahası aktif tektonizma anlamında oldukça etkin bir bölgede olup sol yanal doğrultu atımlı 

Ecemiş fay sistemi ve ilişkili faylar ile gelişmiş tali fayların yoğunlaştığı bir bölgede yer 

almaktadır. Arazi çalışmaları sırasında 4 temel fay seti gözlemlenmiştir. Bu faylar (1) K°65B 

doğrultulu sağ yanal doğrultu atımlı faylar, (2) yaklaşık K°30B doğrultulu, zaman zaman sol zaman 

zaman ise sağ yanal doğrultu atımlı faylar, (3) yaklaşık K°40D doğrultulu, sol yanal doğrultu 

atımlı faylar ve (4) yaklaşık K°70D doğrultulu faylardır.

Koçdağı-Erciyes volkanikleri hem toleitik hem alkali hem de kalkalkali karakterli olmasına karşın 

andezit, dasit, riyodasit gibi kalkalkalen bileşimli volkaniklerin çok daha fazla olduğu 

anlaşılmıştır. Ayrıca yapılan bilimsel çalışmalara göre Koçdağı-Erciyes vokanizmasının kalkalkalen 

serisinin zenginleşmiş ve tükenmiş

astenosfer  ile  fraksiyonel  kristallenme  ve  magmanın  yan  kayaçlar  ile  etkileşimi sonucunda 

(magmanın asimilasyonu) son halini aldığı anlaşılmıştır.

Yapılan çalışmalar neticesinde volkanik çıkış merkezleri ve yaş ilişkileri ortaya konmuştur. Buna 

göre volkanik çıkış merkezlerinin Pliyosen-Pleyistosen döneminde daha çok yaklaşık K°30B doğrultulu 

kırık hatları boyunca, Pleyistosen-güncel dönemde ise daha çok K°40D doğrultulu kırık hatları 

boyunca çıktığı anlaşılmıştır. Volkanik aktivitenin karakterinin ise bazalttan riyodasite kadar 

değişen karakter sergilediği anlaşılmıştır. Yapılan çalışmalar neticesinde bu volkanik aktivitenin 

özellikle Pleyistosen-Holosen döneminde, zaman zaman jeotermal anlamda ısı kaynağı olabilecek 

sokulumlar şeklinde olduğu anlaşılmıştır.

Ruhsat alanlarında jeofizik çalışmalar, bitişik iki ruhsatın doğusunda gerçekleştirilmiştir. MT 

çalışmalarında 3 adet profil belirlenmiş olup, sahanın derin ve sığ özdirenç yapısı hakkında 

sonuçlar elde edilmiştir. 2 adet profil KB-GD yönlü olup, sahanın doğusunda yer almaktadır. Sahanın 

güneyinde ise yaklaşık D-B yönlü bir adet profilde MT ölçümleri yapılmıştır. MT verileri yaklaşık 

250 m ile 500 m arasında arazi şartlarına göre değişim göstermektedir. Toplanan MT verilerine 2 

boyutlu ters çözüm işlemi uygulanmıştır. 2 boyutlu MT verisinde sabit kayma etkisinin düzeltilmesi 

amacıyla her MT noktasında TEM ölçüleri alınmıştır.

CSAMT çalışmaları daha geniş bir alanda gerçekleşmiştir. Nokta aralığı 50 m olup, toplam 11 adet 

profilde 35 km veri toplanmıştır. 5 adet profil yaklaşık D-B, 6 adet profil ise KB-GD yönlüdür. 

Toplanan verilere 2 boyutlu ters çözüm işlemi uygulanılarak sahanın gerçek özdirençleri 

hesaplanmıştır. Hesaplanan özdirenç değerleri kullanılarak profillere ait elektrik yapı kesitleri; 

ölçülen, hesaplanan görünür özdirenç ve faz kesitleri ve özdirenç seviye haritaları üretilmiştir.

Sahada uygulanan jeofizik CSAMT ve MT çalışmaları sonucunda, gerek özdirenç dağılımı gerek 

özdirençlerle ilişkilendirilen birimlerin derinlikleri gerekse özdirenç değişimini ifade eden 

süreksiz yapılar uyumludur. Sığ özdirenç yapısına göre, özdirenç dağılımı ve düşük özdirenç 

kapanımları, bu kapanımların tektonik yapı ile ifade edilen alanlara gelmesi, bu alanın da derin 

özdirenç yapısında doğrultu atımla ifade edilen anomaliye izdüşmesi bu alanı önemli kılmaktadır.

Çalışmalar neticesinde sahayı karakterize eden özdirenç yapısı, sahanın jeolojik yapısı ile 

ilişkilendirilerek sahanın jeotermal potansiyeli hakkında yorumlara varılmıştır. Çalışmalar 

neticesinde, ilk etapta aynı lokasyon noktasında önceliği slim hole kuyusu olmak kaydıyla 1 adet 

slim hole kuyusu ve 1 adet konvansiyonel jeotermal araştırma sondajı önerilmiştir. Bu sondajın 

başarılı olması durumunda benzer anomalilerde, jeotermal açıdan önem kazanacaktır.