ÖZ

Doğu  Pontidler,  gerek  jeodinamik  evrimi,  gerekse  içerdiği  maden  yatakları

bakımından geçmişte birçok yerbilimcinin ilgisini çekmiştir. Günümüzde de, bölge hem Geç Kretase 

yaşlı dasitik- riyolitik volkanizma ile ilişkili Kuroko-tipi maden yatakları hem de Geç 

Kretase–Paleojen yaş aralığında farklı yaştaki magmatik sokulumlarla ilişkili oluşan porfiri, skarn 

ve epitermal tip cevherleşmeler nedeni ile birçok yer bilimcinin ve madencilik sektörünün ilgisini 

çekmektedir. Doğu Karadeniz Bölgesi, metalik maden potansiyeli bakımından ülkemizin en önemli 

metalojeni bölgesidir. D-B yönünde yaklaşık 350 km uzunluğa ve K-G yönlü yaklaşık 60 km genişliğe 

sahip olan Doğu Karadeniz Metalojenik Kuşağı içerisinde ve komşu Kafkaslarda işletilmiş/işletilen 

pek çok epitermal, porfiri, skarn ve VMS türde cevherleşmeler mevcuttur. Son yıllarda pek çok 

epitermal-porfiri cevherleşmelerin keşfi yapılmıştır. Bölgede halen işletilmekte olan çok sayıda 

Cu-Pb-Zn-Au yatak ve zuhuru bulunmaktadır. Bu yataklar genellikle Üst Kretase yaşlı dom-şekilli 

yapı gösteren asidik kayaçlar içerisinde masif, ağsal ve dissemine tipte gelişmektedir. İçermiş 

olduğu yatak türleri içerisinde volkanojenik masif sülfit yataklar (VMS) sayı ve rezerv açısından 

önemli yer tutmasının yanı sıra bölgedeki damar, epitermal, porfiri ve skarn tip yataklarında son 

yıllarda yapılan çalışmalarla önemi gittikçe artmaktadır.

Ordu ve Giresun illerinde geçmiş yıllarda MTA Genel Müdürlüğü tarafından yürütülmüş projelerle pek 

çok zuhur ve anomali oluşturabilecek zonlar tespit edilmiştir. Kurumumuz adına çalışma yapılmış 

Sudere, Kirazbeli, Zaviköy ruhsat sahaları daha önce çalışma yapılan sahalardandır. Zaviköy 

alterasyon sahasında önceki yıllarda sondajlı çalışmalar yapılmış, Sudere ve Kirazbeli alterasyon 

sahalarında ise önceki yıllarda prospeksiyon çalışmaları yapılmış ve değerli metaller yönünden 

sahaların potansiyeli ortaya konulmuştur. Çalışılan bu üç sahada yoğun kil alterasyonu olması 

nedeniyle Maden Etüt ve Arama Dairesi Endüstriyel Hammadde Koordinatörlüğü tarafından ruhsatlar 

2014 yılında alınmıştır. Sahalarda metalik maden potansiyelinin bulunması nedeniyle metalik maden 

aramasına yönelik çalışma yapılma ihtiyacı duyulmuştur.

Sudere, Kirazbeli ve Zaviköy sahalarının içinde bulunduğu bölgede yüzeyleyen en yaşlı birim olan 

Santoniyen-Kampaniyen yaşlı derin deniz ortamında çökelen Mesudiye Formasyonu’dur. Bu formasyon 

bazalt, andezit ve bunların piroklastikleri ile ara seviyeler halinde bulunan kumtaşı, kırmızı 

kireçtaşı, çamurtaşı, silttaşı ve tüfit birimlrinden oluşmaktadır. Mesudiye Formasyonunu uyumlu 

olarak takip eden ve Kampaniyen yaşlı trakiandezit, andezit, dasit, dasit-riyodasitik tüf-breş, 

bentonitleşmiş dasitik tüf ve bentonitlerden oluşan birim Tirebolu Formasyonu olarak tanımlanmış 

olup denizaltı volkanizmasının hakim olduğu bir ortamda oluşmuştur. Tirebolu Formasyonunun üzerine 

uyumsuzlukla Akveren Formasyonuna ait resifal kireçtaşları gelmektedir.

Çalışma sahasını da içine alan yaklaşık 50 km2’lik bir alanda KD-GB doğrultulu egemen kırık-çatlak 

sistemlerine bağlı olarak gelişmiş yoğun bir hidrotermal alterasyon gözlenir. Epitermal sistemi 

oluşturan cevherli akışkanlar, kırık-çatlaklar boyunca yer yer baz ve/veya kıymetli metaller 

açısından zengin zonlar oluşturur. Sistem, muhtemelen Geç Kretase sonrası yerleşmiş gömülü 

granitoyidik bir sokulumdan kaynaklanır. Sahada topoğrafik olarak sistemin en üst kısmını oluşturan 

ileri arjilik alterasyonunun büyük bir kısmının aşınmış olduğu gözlenir. Kaolinit-alunit ile temsil 

edilen bu alterasyon türüne ait izler yer yer küçük mostralar halinde izlenir. İleri arjilik 

alterasyon yanal yönde kaolinit, simektit ve serizitten oluşan ve altın içeren ağsal kuvars 

damar/damarcıklı, yer yer korunmuş arjilik alterasyona geçiş gösterir. Arjilik alterasyonun üst 

kısmında ise masif silika oluşumları izlenir ve bu kesimlerde bentonitleşme yaygındır. Alterasyonun 

bu kısımlarında yer yer boşluklu silika oluşumları tespit edilmiştir. Arjilik alterasyon,

sistemin dış kesimlerinde montmorillonit ile temsil edilir. Aşınmanın fazla geliştiği Madendere, 

Çöteli, Sudere, Zaviköy ve kısmen Yeşiltepe köyü çevresindeki altınlı baz- metal kuvars 

damar/damarcıklarının epitermal sistemlerin taban kesimlerindeki damar/damarcık zonlarına karşılık 

geldiği söylenebilir.

Metalik maden potansiyelini ortaya çıkarmak amacıyla Sudere ruhsat sahasında jeokimyasal kayaç 

numunesi, toprak numunesi, dere sediman numunesi, karot örneklerinden jeokimya, petrografi, 

parlatma, XRD ve sıvı kapanım numuneleri alınmış, toplamda 31.272,00 m sondaj yapılmıştır. 

Kirazbeli ruhsat sahasında jeokimyasal kayaç numunesi, toprak numunesi, dere sediman numunesi, 

karot örneklerinden jeokimya, petrografi, parlatma ve XRD numuneleri alınmış, toplamda 13.570,95 m 

sondaj yapılmıştır. Zaviköy ruhsat sahasında jeokimyasal kayaç numunesi ve toprak numunesi alınarak 

anomali haritaları hazırlanmıştır.

Sudere ve Kirazbeli ruhsat sahalarındaki cevherleşmenin tespitine yönelik yapılan sondajlardan 

alınan numunelerden sıvı kapanım çalışmaları yapılmıştır. Bu çalışmalara göre; 2 adet kuvars 

örneğinde cevherleşmenin 290°C’de oluşmaya başladığı, 180- 190°C’ye kadar devam ettiği, 180°C ile 

260°C arasında ise yoğunlaştığı görülmektedir. Diğer örnekte ise cevherleşmenin 370ºC’de oluşmaya 

başladığı, 190ºC’lere kadar devam ettiği görülmektedir. Ölçümler 210ºC ile 320ºC arasında 

yoğunlaşmıştır. Tuzluluk değerleri ise %1,7 NaCl ile %8,4 NaCl eşdeğeri arasında değişmektedir. 

Yoğunluk değerleri ise 0.72 g/cm³ ile 0.92 g/cm3 arasında değişmektedir. Tüm veriler birlikte 

değerlendirildiğinde, ölçüm sonuçları çalışılan alanlardaki cevherleşme tipinin epitermal- 

mesotermal sistem olabileceğine işaret etmektedir.

S:201400141 no.lu ruhsat sahasındaki Sudere alterasyon sahasında altın ve çinko için kaynak 

tahmini; 313 ppb tenörlü 9.579.516 ton Au, 10.875 ppm (%1,1) tenörlü 898.911 ton Zn olarak 

yapılmıştır. Kaynak hesabı yapılırken kırıntılı sondaj analiz sonuçları dahil edilmemiştir.

S:201400149 no.lu ruhsat sahasındaki Kirazbeli alterasyon sahasında altın ve gümüş için kaynak 

tahmini; 448 ppb Au ve 3.17 ppm Ag tenörlü 1.211.148 ton olarak hesaplanmıştır.