1. ÖZ

2008-33-13-04c proje nolu  İzmir Kuzeyi  Jeotermal Enerji  Aramaları Projesi

kapsamında 2008 yılında başlayan etüt çalışmalarıyla İzmir-Aliağa-Merkez (1157), Güzelhisar (1035), 

Helvacı-Türkeli-Biçer (1034), Samurlu jeotermal alanlarının jeotermal jeolojisi ve tektoniği ortaya 

konmuştur.

Söz konusu jeotermal sahalar, Ege Denizi’ne doğru basamaklaşan KD-GB doğrultulu geniş bir grabenin 

KB-GD doğrultulu tektonik çizgilerle bölündüğü bir tektonik alan içerisinde yer alır. Araştırma 

alanında, Soma Formasyonu için temel rolü oynayan en yaşlı birim Üst Kretase yaşlı İzmir Flişidir. 

Fliş; epiklastik karakterde olup, büyük ekzotik kireçtaşı blokları içeren türbidit ve olistostromal 

düzeylerin sık ardalanmasından oluşur. Jeotermal sahaların yakın civarında mostra vermemesine 

rağmen Aliağa jeotermal alanının hemen doğusundaki Samurlu jeotermal alanında yapılan sondajlarda 

bu birimlerin 900.-1000. m’ler civarında kesildiği belirtilmiştir. Neootoktonları oluşturan Neojen 

yaşlı sedimanter kayalar, İzmir Flişi üzerinde açısal diskordansla yer alırlar. Alt Miyosen 

çökelleri Soma Formasyonu adı altında iki farklı litoloji topluluğundan oluşur. Çeşitli yerleşim 

dinamiğine sahip ve değişik ürünlerle temsil edilen, riyolitten andezite kadar değişen karakterde, 

Orta Miyosen yaşlı volkanik kayaçlarla temsil edilen birim sahada yaygın olarak gözlemlenen 

birimidir.

Proje kapsamında çalışılan Aliağa civarındaki jeotermal sahalar tektonikçe aktif alanlar olup, 

bölgedeki güncel kıyı morfolojisi fayların denetiminde şekillenmiştir. Bu alanlarda, KB –GD, KD-GB, 

K-G ve D-B gidişli fay setleri gözlemlenmiştir. Bu faylar önemli yanal atıma sahiptir. Bu faylardan 

KD gidişli olanlar egemen olarak sol yanal atımlı, KB fay seti ise sağ yanal atıma sahiptir. Aliağa 

ve yöresinde haritalanan ana fayların oldukça genç dönemlerde aktivitelerini sürdürdükleri 

belirlenmiştir.

Aliağa-Güzelhisar (1035) jeotermal sahasında gözlemlenen en önemli tektonik hat, Güzelhisar 

köyü-Aliağa arasında uzanan K70B genel doğrultulu Güzelhisar Fay Zonudur. Miyosen yaşlı bir 

stratovolkan olan Dumanlıdağ yükselimini morfolojik olarak kuzeyden sınırlandırır. Doğrultu atım 

morfolojisinin egemen olduğu fay esas olarak ana gövde ve her iki ucunda yer alan kuyruk 

bölümlerinden oluşur. Bu fay Güzelhisar köyü yöresinde volkano-tortullar ile Kuvaterner çökelleri 

arasında dokanak oluşturmaktadır. Sahada bu fay dışında K80D, D-B ve K-G yönlü birçok fay 

gözlemlenmiştir. Bu fayların kesim noktası jeotermal açıdan önem arz etmektedir.

Aliağa-Merkez (1157), Helvacı-Türkeli-Biçer (1034), Samurlu ve Güzelhisar (1035) sistemlerinin 

yerleri bölgenin tektonik ve volkanik yapısına uygun olarak Dumanlıdağ volkanik merkezini 

çevreleyen, tektonik olarak şekillenmiş kuşakta yer almaktadır. Bu durum olası jeotermal 

sistemlerin tektonizma ve volkanizma kontrolünde geliştiğini doğrulamaktadır.

Yüzey manifestolarının az, jeotermal sahaların geniş olarak yer aldığı Aliağa jeotermal alanlarında 

Ilıcaburun ve Biçer kaynakları yer almakta olup, Biçer kaynağı civardaki artezyen kuyularının aşırı 

çekim yapması ve buna bağlı olarak su tablasının alçalması sonrasında kurumuştur. Bölgede Genel 

Müdürlüğümüz tarafından önceki yıllarda açılmış gradyan ve araştırma kuyuları yanında, Biçer 

ovasındaki demir-çelik fabrikaları tarafından açılmış kuyulardaki ılık ve sıcak sular soğutma suyu 

ve banyo amaçlı kullanılmaktadır.

İzmir-Aliağa-Güzelhisar (1035) sahasında, jeotermal potansiyelin araştırılması ve geliştirilmesine 

dönük yürütülen jeolojik, jeofizik ve hidrojeokimyasal çalışmalar sonunda 1400±100 m derinlikli bir 

araştırma sondaj kuyusunun yapılması önerilmiştir.

2011 yılında, önerilen lokasyonda İAG-2011/19-İHL-3 jeotermal sondaj kuyusu yapılmıştır. Taban 

derinliği 1400 m olan İAG-2011/19-İHL-3 jeotermal sondaj kuyusu kazısında ince bir toprak örtüden 

sonra Aliağa piroklastiklerine ait tüf, andezit, bazaltik andezit türü birimler kesilmiştir.

Sondaj çalışmasında kuyu güvenliğini sağlamak amacıyla ilk aşamada 300,00 m 13 ⅜" yüzey koruma, 

ikinci aşamada 688 m 9 ⅝" üretim koruma boruları kuyuya indirilmiş ve boruların etrafı 

çimentolanmıştır. Daha sonra 1400 m derinliğe kadar 8 ½" matkapla ilerlenerek kuyuda ilerleme 

işlemi tamamlanmıştır. 684,00-1400 metreler arası 7 ʺ çaplı üretim boruları (casing) indirilerek 

kuyu teçhiz edilmiştir.

İAG 2011/19-İHL-3 jeotermal sondajında ilerlemenin, gerekli kuyu içi jeofizik ölçümlerin (termik, 

rezistivite, SP, nötron ve gamma ray) ve teçhiz işlemlerinin tamamlanmasının ardından, kompresör 

ile kuyu geliştirme, üretim ve test çalışmaları yapılmıştır. Çalışmalar sonunda kuyudan 70.0 0C 

sıcaklığa, 35 l/s kompresör debisine sahip jeotermal akışkan elde edilmiştir. Kuyu bitiminde 

yapılan testlerden sonra en yüksek statik sıcaklık 1.335 m’de 109,56oC olarak ölçülmüştür.

Sondaj sonrası İAG 2011/19-İHL-3 jeotermal sondaj kuyusundan su numuneleri alınmış, MTA 

laboratuarlarında kimyasal analizleri, yaptırılmıştır. Uluslararası Hidrojeologlar Birliği (IAH) 

sınıflamasına göre İAG 2011/19-İHL-3 jeotermal sondaj kuyusundan üretilen su; sodyumlu, 

bikarbonatlı, silisli mineralli, sıcak su karakterindedir.