Çalışma, Balıkesir ilinin batısında yer alan Savaştepe ilçesine bağlı Çaltılı ve

Merkeze bağlı Kirazköy köyleri arasında kalan bölgede, Balıkesir İl Özel İdaresi

tarafından Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü’ne verilmiş olan AR: 10/0004

no.lu Kirazköy jeotermal kaynak arama ruhsat sahasında gerçekleştirilmiştir. Ruhsat

sahasının jeotermal enerji potansiyelinin araştırılması ve akışkan elde edilebilmesinin

amaçlandığı çalışmalar, birden çok meslek disiplini kapsar. Jeolojik prospeksiyon,

jeotermal enerji açısından potansiyel oluşabilecek alanlarda detay jeolojik, hidrojeolojik

ve hidrojeokima çalışmaları ile başlayan çalışmalar, jeofizik etüt çalışmalarıyla

sürdürülmüş ve sondaj çalışmasıyla sonuçlandırılmıştır.

Çalışma alanının temeli, Triyas yaşlı Karakaya Formasyonu’na ait kayaçlarla

temsil olunur. Bu birim genel olarak sarı, boz, kahverengi ve gri renkli, ince-orta

katmanlı ve sık kıvrımlı alttan üste doğru metamorfizması gittikçe azalan ilksel halini

kısmen korumuş metaçakıltaşı, metakumtaşı, metaçamurtaşı, kumlu kireçtaşı, kumtaşı,

kireçtaşı ile aglomera, metavolkanit ve metatüfitlerden oluşur ve içerisinde Permiyen

yaşlı kireçtaşı blokları bulunur. Bu birimi Üst Oligosen-Alt Miyosen yaşlı, yer yer altere

andezit, dasit ve bazaltik andezit bileşimli lav ve piroklastiklerden oluşan Hallaçlar

volkaniti ile Miyosen yaşlı konglomera, kumtaşı, marn, kiltaşı, silttaşı, tüfit, killi

kireçtaşı, kireçtaşı ve silisifiye kireçtaşı ardalanmasından oluşan ve yer yer aynı yaşlı

lav ve tüf düzeyleri içeren Soma formasyonu uyumsuz olarak örter.

Jeotermal sistemin rezervuar kayaçlarını Karakaya Formasyonu içinde gelişen

tektonik çatlak ve kırıklar ile bu formasyon içindeki dolomitik kireçtaşları oluşturur.

Sahanın örtü kayaçlarını ise çalışma alanı ve çevresinde yaygın olarak görülen Üst

Oligosen-Alt Miyosen yaşlı yer yer altere andezit, dasit ve bazaltik andezit bileşimli lav

ve piroklastiklerden oluşan Hallaçlar volkaniti ile Miyosen yaşlı konglomera, kumtaşı,

marn, kiltaşı, silttaşı, tüfit, killi kireçtaşı ve kireçtaşı ardalanmasından oluşan ve yer yer

aynı yaşlı lav ve tüf düzeyleri içeren Soma formasyonu oluşturur.

Ruhsat sahasında erkekler hamamı, kadınlar hamamı, çeşme kaynakları ve Ilıca

Dere boyunca çıkışlar halinde yer alan sıcak su kaynakları boşalmaktadır. Bu sıcak su

kaynaklarının sıcaklıkları 27-40 oC arsında olup, toplam yaklaşık debileri yaklaşık 10

l/sn.’dir. Bu suların kimyasal özelliklerini ve soğuk yüzey suları ile olan ilişkilerini

ortaya koymak amacıyla erkekler hamamından bir adet sıcak su (K-1) ve iki adet soğuk

su örneği (K-2 ve ÇK-1) (soğuk su kaynağı, Çaltılı köyü cami önü çeşmesi) alınmıştır.

Bu numunelere ait kimyasal analiz sonuçları ve etüt çalışmaları sonrası sahada

gerçekleştirilen jeotermal araştırma sondajından (BMK-2010/21) elde edilen akışkana

ait kimyasal analiz sonuçları ile birlikte değerlendirilmiştir. Örneklerin kimyasal analiz

sonuçları değerlendirilerek yüzey ve yer altı suları ilişkilendirilmiştir. Baskın katyon

iyonu K-1 ve ÇK-1 no.lu örnekte kalsiyum, K-2 ve BMK-2010/21 no.lu örneklerde ise

magnezyum olup, baskın anyon tüm örneklerde bikarbonattır.

Erkekler hamamı kaynağından alınan sıcak su (K-1) ve Çaltılı köyü cami önü

çeşmesinden alınan soğuk su (ÇK-1) örneğinin katyon sıralaması, rCa>rMg>rNa>rK

şeklindedir. Anyonların sıralaması ise K-1 no.lu örnekte HCO3>rSO4>rCl, ÇK-1 no.lu

örnekte ise rHCO3>rCl>rSO4

şeklindedir. Yapılan jeotermal araştırma sondajından

(BMK-2010/21) alınan sıcak su örneği (BMK-2010/21) ve soğuk su kaynağı örneğinin

(K-2) katyon sıralaması aynı olup rMg>rCa>rNa>rK şeklindedir. Anyonların

sıralaması ise BMK-2010/21 no.lu örnekte HCO3>rSO4>rCl, K-2 no.lu örnekte ise

rHCO3>rCl>rSO4 şeklindedir. Uluslararası Hidrojeologlar Birliği (IAH) sınıflamasına

göre K-1 no.lu örnek kalsiyumlu, magnezyumlu, bikarbonatlı, mineralce fakir, sıcak su;

ÇK-1 no.lu örnek ise kalsiyumlu, magnezyumlu, bikarbonatlı, mineralce fakir, soğuk su

ii

sınıfındadır. BMK-2010/21 no.lu örnek magnezyumlu, kalsiyumlu, bikarbonatlı,

mineralce fakir, sıcak su; K-2 no.lu örnek ise magnezyumlu, kalsiyumlu, bikarbonatlı,

klorürlü, mineralli, soğuk su sınıfındadır.

Sıcak su kaynaklarının yüzeye çıkış sıcaklığı 27-40 oC arasında değişmekte olup,

yüzeye çıkış sıcaklığı 40 oC olan K-1 no.lu erkekler hamamı örneğine uygulanan silis

jeotermometrelerine göre, kaynağın olası hazne kaya sıcaklığının 45-80 oC arasında

olabileceği hesaplanmıştır.

Suların izotopik özelliklerinden yararlanılarak meteorik sularla olan ilişkileri,

yaşları ve jeotermal aktivitenin sıcaklıkla ilişkilerini ortaya koymak amacıyla erkekler

hamamı sıcak su kaynağından (KH-1), etüt çalışmaları sonucunda yapılan BMK-

2010/21 jeotermal araştırma sondajıdan elde edilen akışkandan (KS-1) ve Ilıca Dere’den

(KD-1) alınan örneklerin izotopik analizleri Devlet Su İşleri (DSİ) laboratuarlarında

gerçekleştirilmiştir. Analizi yapılan bu suların Döteryum-Oksijen18 grafiğinde, Akdeniz

Meteorik Su doğrusu ile Dünya Meteorik su Doğrusu arasında kaldıkları ve meteorik

kökenli oldukları ortaya konulmuştur. Bu sıcak sularda Oksijen-18 zenginlemesinin

olmaması düşük sıcaklıktaki bir ortamda dolaştıkları şeklinde yorumlanmıştır. Sıcak su

örneklerindeki düşük trityum değerlerine göre suların sisteme giriş zamanlarının elli

yıldan daha eski oldukları tespit edilmiştir.

Jeofizik çalışmalar kapsamında, akışkan elde edilebilecek sondaj yeri belirlemek

amacıyla, AR: 10/0004 no.lu Kirazköy jeotermal kaynak arama ruhsat sahası içinde

jeotermal potansiyel taşıyabilecek alanlarda, 21 farklı lokasyonda, toplam 23 adet DES

ölçüsünün alındığı özdirenç ve yaklaşık güney-kuzey yönlü, bir km uzunluğundaki aynı

profilde SP ve profil kaydırma yöntemleri uygulanarak ölçüler alınmıştır. Ilıca Dere

boyunca jeotermal aktivitenin geliştiği tespit edilmiş ve jeolojik etüt çalışmalara ait

sonuçlarla birlikte değerlendirildiğinde 1/25.000 ölçekli J19-b1 paftasında, Y (sağa):

565483, X (yukarı): 4369630, Z (kot): 276 m koordinatlarına sahip noktada 650+100 m

derinliğinde bir adet jeotermal araştırma sondajı yeri belirlenmiştir.

Jeolojik ve jeofizik etüt çalışmaları sonrası sondaj yapılması uygun görülen

lokasyonda gerçekleştirilen 750 m derinliğindeki BMK-2010/21 jeotermal araştırma

sondajından 33,5 oC sıcaklık ve 55 l/sn. artezyenik debiye sahip sıcak akışkan elde

edilmiştir. Sondajda kuyu başı basıncı 16 bar olarak ölçülmüştür.

Kuyu içi termik log ölçülerine göre Kirazköy kaplıcası civarında jeotermal

gradyanın Karakaya Formasyonu içerisinde çok fazla olmadığı sonucu çıkarılmıştır.