Alp-Himalaya tektonik kuşağı üzerinde yer alan ülkemiz, jeotermal kaynaklar

açısından zengin sayılabilecek konumdadır. Tektonik olarak Kuzey Anadolu Fayı ile

Doğu Anadolu Fayı’nın sınırladığı alan içerisinde yer alan Orta Anadolu bölgesinde,

levha hareketleri sonucunda önemli deformasyonlar oluşmuştur. Orta Anadolu’da

bulunan volkanik aktiviteler de doğrudan bu deformasyonlarla ilişkilidir. Miyosen’den

Kuvaterner’e kadar etkisini sürdürmüş volkanik faaliyetlerin bulunduğu Orta Anadolu

bölgesinde önemli jeotermal sahalar vardır. Eskişehir ili ve çevresinde yer alan

jeotermal sahalar da bunlardandır. Eskişehir iline bağlı bu sahalar; Sivrihisar-

Hamamkarahisar (35,6 oC), Günyüzü-Gümüşkonak (34 oC), Merkez-Kızılinler (45 oC),

Alpu-Uyuzhamamı (30 oC), Mihalıççık-Yarıkçı (38,1 oC) ve Mihalgazi-Sakarılıca (56

oC), Mahmudiye (65 oC) ve Merkez-Ağapınar (40 oC) sahalarıdır.

Bölgenin havadan manyetik ve gravite verileri incelendiğinde, mağmatik

sokulum olarak yorumlanabilecek kapanımlar görülmekte olup bu sokulum kütlelerinin

çalışma sahası ve çevresinde ısı kaynağı olabileceği düşünülmüştür. Yine çalışma sahası

ve çevresinde, genel doğrultuları KB-GD olan Neotektonik döneme ait fayların varlığı,

sıcak ve mineralli kaynak ve kuyuların bulunması, ısı akısı değerlerinin Türkiye

ortalamasının üstünde olması, rezervuar ve örtü kaya özelliğindeki birimlerin bulunması

bölgenin jeotermal enerji aramaları açısından uygun olduğunu göstermektedir. Bu

nedenle AR: 35 no.lu jeotermal kaynak arama ruhsat sahasında jeotermal amaçlı etüt

(jeoloji, jeofizik) ve sondajlı çalışmalar gerçekleştirilmiştir. Gerçekleştirilen bu

çalışmalar ile ruhsat sahası jeotermal olanaklarının araştırılması hedeflenmiştir.

Ruhsat sahasının yer aldığı bölgede temelde Triyas yaşlı metamorfik ve

ofiyolitik kayalar ile tüm bu birimleri uyumsuz olarak örten Miyosen yaşlı sedimanter

birimler ve en genç birimler olarak Kuvaterner yaşlı alüvyonlar ve travertenler

bulunmaktadır. Temelde Alt Triyas yaşlı Mıhalıççık Metamorfikleri bulunmaktadır. Bu

birimler ofiyolit napı altında tektonik pencere olarak yüzeylenen mavişist fasiyesi

koşullarında metamorfizmaya uğramış kayaçlar ile yeşilşist fasiyesi koşullarında

metamorfizmaya uğramış grafitik şistler ile mermerlerden oluşan birimlerdir. Bu

metamorfikler üzerine tektonik uyumsuz, serpantinit, peridotit ve listvenit türü ofiyolitik

kayaçlar gelmektedir. Tüm bu birimlerin üzerinde Tersiyer yaşlı birimler uyumsuz

olarak bulunmaktadır. Bu birimler; Orta-Üst Miyosen yaşlı Porsuk Formasyonu’na ait

sedimanter birimlerdir. Bütün bu birimler üzerine ise Kuvaterner yaşlı alüvyon ve

traverten uyumsuz olarak gelmektedir.

Sahada ortaya çıkarılan jeotermal bulgular, jeotermal sistemin ısı kaynağı olarak,

literatürde “Radioactive Heat Production (RHP)” olarak geçen, inceleme alanı dışında

bulunan, içerisindeki radyoaktif özellikte mineral içeriği yüksek granit ve granodiyorit

türü kayaçların, bu minerallerinden kaynaklanan radyoaktif ışımanın oluşturacağı bir

kondaktif ısı olabileceğini göstermektedir. Ayrıca bölgedeki ana tektonik yapılar olan

D-B ve KD-GB doğrultulu faylar, sıcak su çıkışlarından dolayı, derinlerden ısıyı

taşıyan-transfer eden faylar özelliğindedir. Dolayısıyla buradaki jeotermal sistemin

ısıtıcı unsurlarından birinin de bu tektonizmanın etkisi olacağı görülmektedir. Çalışma

alanında rezervuar kaya, Alt Triyas yaşlı Mihalıççık Metamorfikleri içersindeki kırık

zonları ile bu birimlere ait kırıklı ve çatlaklı şistlerdir. Sahanın örtü kayasını ise OrtaÜst

Miyosen yaşlı Porsuk formasyonuna ait kiltaşı, çamurtaşı, kumtaşı ve çakıltaşı

seviyeleri oluşturmaktadır. Sahanın beslenme yönünün, bölgenin kuzey kesimleri

olduğu düşünülmektedir.

2

Ruhsat sahasının bir bölümünde yapılan jeofizik çalışmalarda, K-G ve D-B

yönlü çeşitli kırık sistemleri tespit edilmiştir. Jeofizik B ve C DES profillerine ait

görünür özdirenç kesitlerinde 4-10 ohm.m arasındaki özdirenç değerleri jeotermal

akışkan olması muhtemel yerler olarak yorumlanmıştır. Bu veriler ve jeolojik etüt

çalışmaları birlikte değerlendirildiğinde, AR: 35 no.lu jeotermal kaynak arama ruhsat

sahasında, temel içerisinde daha alt seviyeler hedeflenerek, bir adet jeotermal araştırma

sondaj yeri (İ27 a4, Y: 0376085, X: 4407865, Z: 900 m) önerilmiştir.

Eskişehir ve Civarı Jeotermal Enerji Aramaları Projesi 2012 yılı çalışmaları

kapsamında, MTA Genel Müdürlüğü’ne ait 35 no.lu Eskişehir-Mihalıççık-Yarıkçı

jeotermal kaynak arama ruhsat sahasında jeolojik, jeofizik (rezistivite) etütlerin yanı sıra

bir adet su kimyası numunesi alınarak yapılan değerlendirmeler sonucu uygun görülen

lokasyonda (İ27 a4, Y: 0376085, X: 4407865, Z: 900 m) jeotermal enerji araştırma

amaçlı EMY-2012/19 jeotermal araştırma sondajı yapılmıştır. Sondaj çalışmalarına,

MTA Genel Müdürlüğü 2012 yılı iş programı gereği 2012-33-13-05.6 özel kod no.lu

“Eskişehir ve Civarı Jeotermal Enerji Aramaları Projesi” kapsamında başlanmış olup

sondaj çalışmalarının 2013 yılına sarkması nedeniyle 2013-33-13-16 proje özel kod

no.su ile (aynı proje adlı) devam edilmiştir.

EMY-2012/19 jeotermal araştırma kuyusu 750 m’de bitirilmiştir. Kuyuda, 0-

10,00 m’ler arasında alüvyon, 10,00-92,00 m’ler arasında, Porsuk Formasyonu Marn ve

kil üyesine (Üm2) ait kil, silt, kum ve çakıl litolojileri; 92,00-340,00 m’ler arasında

Porsuk Formasyonu Konglomera-Kumtaşı Üyesi’nin (Üm1) çakıltaşı, kumtaşı, silt ve

kil şeklindeki birimleri; 340,00-750,00 m’ler arasında ise Mihalıççık Metamorfikleri’ne

(Tş) ait yeşil, gri, siyah ve kahverengi renkli, mermer bantlı yeşilşist, grafitşist

litolojileri kesilmiştir.

EMY-2012/19 jeotermal araştırma kuyusunda, 00,00-74,00 m’ler arasında 171/2”

matkapla ilerleme yapıldıktan sonra, yüzeyden gelecek düşük sıcaklıklı su girişlerini ve

kirlenmeyi önlemek, ayrıca kuyu emniyetini sağlamak amacıyla 00,00-72,00 m’ler

arasına 133/8” kaynaklı yerli kapalı muhafaza boruları indirilmiş ve boru arkası

çimentolanmıştır. 121/4” matkapla ilerlemeye devam edilen kuyuda 310,00 m’ye kadar

bu çapla ilerlenmiş ve üretimin sürdürülebilirliğini sağlamak için 00,00-306,00 m’ler

arasına 95/8” kaynaklı yerli kapalı muhafaza borusu indirilerek boru arkası

çimentolanmıştır. 8 ½” matkapla 750,00 m’ye kadar ilerlenen ve bitirilen kuyu 294,00-

750,00 metreler arasına 65/8” kapalı ve filtreli üretim boruları liner olarak indirilerek

kuyu teçhiz edilmiştir.

Kuyu, delme işleminin ardından gerekli ölçümler ve teçhiz yapılarak, üretime

açılmıştır. Artezyenik üretime sahip olmayan kuyudan, kompresörle yapılan kuyu

geliştirme ve üretim çalışmaları sonrasında, 12 l/sn. debide ve 38,1 0C sıcaklıkta akışkan

elde edilmiştir. Kuyuda pompa ile gerçekleştirilen üretim çalışmalarında ise sıcaklık 39

0C olarak ölçülmüştür. Pompanın indirildiği seviye ve çekebildiği debi miktarı,

kompresör ile üretilen debiyi aşamadığından pompa debisi değerlendirilmemiştir.