• DOĞU TOROSLAR’IN JEODİNAMİK EVRİMİ (ELBİSTAN-MALATYA-ELAZIĞ)

ÖZET
İnceleme alanında, farklı çökelme ve tektonik ortam koşullarında oluşmuş, ilkselinde
birbirlerinden çok uzak alanlarda oluşmuş, ancak geç Kampaniyen-erken Maastrihtiyen
öncesi, Paleosen, Lütesiyen sonu yatay tektonik hareketleri kuzeyden güney doğru hareket
ederek biraraya gelmiş, Geç Miyosen döneminde de retroşaryajlarla genellikle güneyden
kuzeye, daha az kuzeyden güneye doğru hareket etmiş ve bugünkü konumlarına
taşınmış/biraraya gelmiş olan, farklı jeolojik dönemlerde oluşmuş, farklı kayatürleriyle temsil
olunan ve farklı metamorfizma dereceleri gösteren, birbirleriyle tektonik ilişkili allokton
konumlu farklı yapısal istifler (naplar) ile otokton kaya birimleri yüzeylenmektedir (Şekil 6.1;
6.2). İnceleme alanında Neotetis Okyanusu’nun iki kolunun konumuna göre en güneyde
Güneydoğu Anadolu Otoktonu’nun Tersiyer örtüsüne ait olan Eosen yaşlı Midyat grubuna ait
resifal kireçtaşları ile temsil edilen Hoya formasyonu, üzerinde açısal uyumsuzlukla yer yer
kireçtaşı araseviyeli silttaşı, marn, kumtaşı ardalanımından oluşan Erken Miyosen yaşlı Lice
formasyonu yer almaktadır. Otokton kayaları üzerine güney kökenli naplar gelmektedir.
Bunlar güneyden kuzeye sırasıyla; otoktonun kuzey kenarını oluşturan N-MORB kökenli
volkanitlerden oluşan çört, pelajik kireçtaşı, çamurtaşı, kalsitürbidit, volkanik elemanlı
kumtaşı, yastık yapılı bazaltik lav akıntısı, aglomera, seyrek tüf ve kireçtaşı gibi derin denizel
çökellerle temsil edilen Triyas-Geç Kretase yaşlı Koçali napına ait Konak formasyonu yer
almaktadır. Güneydoğu Anadolu Otoktonu’na eklenmiş ve Neotetis’in güney koluna ait olan
Koçali, Karadut ve okyanusal litosferi temsil eden Guleman ofiyolit napı üzerine tektonik
dokanakla önce üst yeşilşist-amfibolit fasiyesi, daha sonra ise yeşilşist fasiyesi (redrograd
metamorfizma) metamorfizması geçirmiş, inceleme alanının daha doğu ve güneydoğusunda
yer alan Bitlis metamorfitlerinden stratigrafisi ve paleocoğrafik konumu ile farklılık gösteren,
bu nedenle Bedi ve diğ. (2009, 2012, 2017) tarafından ilk kez farklı bir yapısal istif olarak
Prekambriyen-Geç Kretase yaşlı Bitlis metamorfitlerinden ayrılan Prekambriyen-Erken
Paleozoyik (olasılıkla Ordovisiyen ?) yaşlı Pütürge napına ait metamorfitler gelmektedir. Bu
kayaçlar yer yer bazik şist araseviyeli gözlü gnays, gnays, amfibolit, kuvarsit, kuvarsşist,
kalkşist, dolomit, rekristalize kireçtaşı, mermer ve şistlerden oluşmaktadır. Bu metamorfik
kayaçlar inceleme alanının doğusunda mafik bileşimli granitoyidler ile temsil olunan Geç
Kretase yaşlı monzonit, kuvars monzonit, monzodiyorit, gabro ile bunları kesen pegmatit,
diyabaz ve aplit dayklarından oluşan Şifrin granitoyidi tarafından kesilmektedir. Kale
(=Kızıldağ) okyanusal litosferinin Pütürge kıtasal kabuğu (platformu) altına dalmasıyla
2
oluşan magmatik yaydan türemiş olan bu granitoyidler ve Pütürge napına ait metamorfitler
ilksel olarak killi kireçtaşı, çamurtaşı ardalanımından oluşan Erken-Orta Eosen yaşlı Çelikhan formasyonu ve bunlarla yanal ve düşey geçişli olan yer yer yastık yapılı, spilitleşmiş bazaltik
lav akıntısı, aglomera ve tüf, Nummulites’li kireçtaşı, pelajik kireçtaşı, çört, çamurtaşı, silttaşı,
marn ardalanımı ve yer yer olistostromal düzeyler kapsayan Erken-Orta Eosen yaşlı Maden
formasyonu tarafından açısal uyumsuz olarak üstlenmektedir. Birim Pütürge platformunun
kuzey kenarında ve kuzey kökenli napların güneyinde açılan ve ön-ülke havza özelliği taşıyan
bir ortamı karakterize eder ve kuzey kökenli Hadim napı, Bodrum napı ve Yahyalı naplarının
değişik yaş, tür ve boyuttaki kayatürlerinin blok ve tektonik dilimlerini kapsamaktadır.
Formasyon kuzey kökenli napların Lütesiyen sonu ve/veya Geç Miyosen döneminde
kuzeyden güneye doğru yatay tektonik hareketleri sonucunda, bu yapısal istiflerin altında yer
yer termo-dinamik metamorfizmaya uğramıştır. Maden formasyonu üzerinde açısal uyumsuz
kiltaşı araseviyeli kalkarenit ve mikritik kireçtaşı ardalanımından oluşan Geç Oligosen-Erken
Miyosen yaşlı Körelif formasyonu yer almaktadır. Güneydoğu Anadolu Otoktonu’nun
Miyosen örtüsü olan Lice formasyonu ile oldukça farklı olan birim Geç Miyosen yatay
tektonik hareketleri sonucunda Prekambriyen-Erken Paleozoyik (Ordovisiyen?) yaşlı Pütürge
napına ait metamorfik kayaçlar tarafından bindirmeli tektonik dokanaklı olarak
üzerlenmektedir.
Güney kökenli naplar ile kuzey kökenli naplar arasında Neotetis Okyanusu’nun güney
kolununun kuzey dalını temsil eden Kretase yaşlı Kömürhan ofiyolit napı ve bunun doğu
uzantıları olan ve tektonitler (harzburjit, dünit, verlit, peridotit, hornblendit, piroksenit, norit)
ve kümülatlar (gabro, diyabaz daykları) ile bunun altında tektonik olarak Geç Kretase yaşlı
Dağlıca karışığı yer almaktadır. Dağlıca karışığı serpantinit ve volkanitten oluşan bir hamur
içerisinde değişik yaş ve türde bloklardan oluşurken, bunlar üzerinde Neotetis okyanusal
kolunun kuzey kolu/dalını oluşturan ve Kömürhan ofiyolitlerinin metamorfik eşlenikleri
olarak değerlendirilebilecek olan Kretase yaşlı SSZ ofiyolitleri olan Berit metaofiyoliti yer
almaktadır. Yer yer eklojitik kayaçlar da kapsayan bu okyanusal litosfer parçası amfibolit,
metagabro, metadiyorit, piroksen granulit, granat amfibolit, piroksen epidot amfibolit,
korundlu metapiroksenit, epidot piroksen amfibolit, epidot piroksenit, skapolit piroksen
hornblend gnays, epidot amfibolit, granat-epidot amfibolit, granatlı metagabro, amfibollü
metagabro, amfibol gnays, hornblend gnays, granat metapiroksenit, epidot-amfibol şist,
metapiroksenit, migmatit, plajiyoklaz-amfibol şist, epidot-plajiyoklaz-amfibol şistlerden
oluşmaktadır. Doğu Toroslar bölgesinde sadece Berit Dağı, Engizek Dağı ve Doğanşehir
dolayında yüzeyleyen bu metamorfik ofiyolitler de olasılıkla Orta Eosen ve/veya Orta Eosen sonu döneminde metamorfizma geçirmiş olmalıdır. Kretase yaşlı Kömürhan ofiyolitleri ise
Berit metaofiyoliti gibi SSZ ofiyolitlerinden oluşmaktadır. Bu ofiyolitler tektonitler (peridotit,
serpantinit, gabro, harzburgit, lerzolit, verlit, anortozit, norit) kümülatlar (gabro, serpantin,
diyabaz daykları) ile bunların deformasyonundan/metamorfizmasından oluşan migmatit ve
amfibolitlerden oluşmaktadır.
 

Rapor Özellikleri
Rapor No 13731
Rapor Adı DOĞU TOROSLAR’IN JEODİNAMİK EVRİMİ (ELBİSTAN-MALATYA-ELAZIĞ)
Konu GENEL JEOLOJİ JEODİNAMİK EVRİM
Yer - Konum ELBİSTAN-MALATYA-ELAZIĞ
Dil TÜRKÇE
Yayın Tarihi 2017
Yazarlar Dr. Yavuz BEDİ Dr. Halil YUSUFOĞLU Doğan USTA Mustafa Kemal ÖZKAN Metin BEYAZPİRİNÇ Cüneyt BARAN Erhan KARAKUŞ

DOĞU TOROSLAR’IN JEODİNAMİK EVRİMİ (ELBİSTAN-MALATYA-ELAZIĞ)

  • Markalar MTA
  • Ürün Kodu: DR13731
  • Stok Durumu: Stokta var
  • 5.075,08TL


Etiketler: DOĞU TOROSLAR’IN JEODİNAMİK EVRİMİ (ELBİSTAN-MALATYA-ELAZIĞ)