Volkanlar, deprem, heyelan, sel baskını, kasırga gibi büyük sosyo-ekonomik zararlara
Volkanlar beklenmedik bir zamanda aktif hale gelerek deprem, heyelan, sel baskını, kasırga
gibi büyük sosyo-ekonomik zararlara sebep olan doğal afetler arasında yer almaktadır. Bu
sebeplerle aktif volkanların izlenmesi ve çökme-yükselme gibi yüzeysel deformasyonların
belirlenmesi, volkanik zararların azaltılmasına yardımcı olması bakımından büyük önem
tasımaktadır. Günümüzde InSAR analizleri, volkanlardaki deformasyonların alansal ve
zamansal değisimleri hakkında bilgiler sağlayan ve giderek artan bir önemle kullanılan
araçlardan birisidir.
Ülkemizde Orta Anadolu Volkanik Kompleksi’nde Hasandağ, Acıgöl Kalderası ve
Erciyes dağı ile Doğu Anadolu Volkanik Kompleksi’nde Nemrut, Süphan, Tendürek ve Büyük
Ağrı dağları önemli aktif volkanlar arasındadır. Çalısmanın amacı, volkanik kronolojiye göre
çok genç olan ve aktif bir volkan niteliği tasıyan Nemrut volkanında, çökme, yükselme ve kütle
yığını akmaları gibi yüzeysel deformasyon özelliklerinin farklı dalga boylarındaki (L-bant, Cbant
ve X-bant) ALOS (Advanced Land Observing Satellite) Palsar-1 (Phased Array type Lband
Synthetic Aperture Radar), Envisat ASAR (Advanced Synthetic Aperture Radar), ERS-
1/2 (European Remote Sensing-1/2) ve TerraSAR-X Yapay Açıklıklı Radar (Synthetic
Aperture Radar-SAR) görüntülerinin interferometrik analizleri (InSAR) yapılarak
arastırılmasıdır. Bu amaçla, SAR görüntüleri Kısa Baz Uzunluğu Đnterferometri (Small
BAseline Subset-SBAS), Sabit Saçıcılar Đnterferometri (Persistent Scatterer Interferometri-PSI)
ve diferansiyel interferometri (DInSAR) metotları kullanılarak analiz edilmistir.
InSAR analizleri sonucunda 16 alanda yüzeysel deformasyon belirlenmistir. InSAR
analizlerinden elde edilen sonuçlara göre, Nemrut volkanın artık püskürme yeteneğini tamamen
kaybetmis olduğu ve fayların yardımı ile magma kitlesinin büzüsmesi sonucu kendi içine doğru
yavas yavas alçalmakta olduğu anlasılmaktadır. 1441, 1597 ve 1692 (?) yıllarındaki son
püskürmelerin gerçeklestiği Kantası konisinin altında magmatik aktiviteninde halen devam
ettiği sonucu elde edilmistir. InSAR analizlerinden elde edilen en önemli sonuçlardan birisi,
Nemrut volkanının batısından Gölbası ilçesine kadar uzanan Mus havzasında belirlenen
yükselmedir. InSAR analiz sonuçları, olasılıkla yeni Nemrut volkanının, gelecekte batıda
yükselme değerleri belirlenen bu alan üzerinde yükseleceğine isaret etmektedir. Ayrıca InSAR
analizlerinde tektonik yapılara bağlı olarak gelistiği düsünülen çökme-yükselme gibi yüzeysel
deformasyon alanları da ortaya çıkmıstır.
Anahtar Kelimeler: Radar, SAR, SAR interferometri (InSAR), DInSAR, SBAS, PSI, yüzeysel
deformasyon, Nemrut volkanı