ÖZ
MTA Genel Müdürlüğü MAT Dairesi bünyesinde yürütülmekte olan grafit cevheri zenginleştirme çalışmalarının çıktılarını ölçmek ve takip etmek amacıyla başlatılan bu projede temel teknik olarak, 1300 °C sıcaklıkta oksijen atmosferinde yakmaya dayalı elementel karbon analizinden faydalanılmıştır. Bu tekniği uygulamadan önce numunedeki grafitik olmayan karbon türlerinin ayrıştırılması ve uzaklaştırılması yaklaşımı benimsenerek, bu amaçla uygulanacak prosedürler optimize edilmeye çalışılmıştır.
Grafitik olmayan organik karbonun uzaklaştırılması için 450 °C sıcaklıkta yakma ve inorganik karbonun uzaklaştırılması için inorganik bir asitle çözme yöntemleri uygulanmıştır. Kullanılacak en uygun asidin nitrik asit (HNO3) olduğu tespit edilmiştir.
Avustralya’dan temin edilen üç farklı seviyede grafitik karbona sahip sertifikalı referans malzemeler ile yürütülen deneylerde, sertifika değerlerine çok yakın sonuçlar bulunmuştur. Uygulanan yöntemde bağıl hata büyüklüğünün, muhtemelen cevherin tipi ve içerdiği grafitik karbon miktarına bağlı olarak % 0,20 ile % 3,97 arasında olduğu görülmüştür. Yöntemdeki önemli hata kaynaklarının katı-sıvı ayrımı ve kurutma işlemlerine atfedilebileceği belirlenmiştir.
Bu çalışmada uygulanan yöntemin, grafitik karbonun niceliğini belirlemesinin yanında niteliğine yönelik bazı ipuçları da verebileceği görülmüştür. 450 °C sıcaklıktaki ağırlık kaybı davranışı ile birlikte, 1300 °C üzerindeki elementel analiz esnasında üretilen CO2 salınım piklerinin, malzemenin refrakter niteliğine yönelik faydalı ipuçları sağlayabileceği tespit edilmiştir.