ÖZ
TH-3 jeotermal sondajının gerçekleştirildiği J-559/D (AR: 14) numaralı jeotermal kaynak arama ruhsat sahası, içerisinde Türkiye’nin önemli jeotermal sahalarını bulunduran Büyük Menderes grabeninde yer alır. Graben içerisinde yer alan önemli sahalardan biri olan Kızıldere jeotermal sahası ruhsat alanının birkaç kilometre KD’indedir. Ruhsat sahası içerisinde önemli sıcaklıklara sahip jeotermal kaynaklar bulunur. Bu jeotermal kaynaklardan Babacık kaynağı 56 0C, Çavuşoğlu ve İnaltı kaynakları ise 35-93 0C sıcaklıklara sahiptir. Bu nedenle söz konusu ruhsat sahasında jeotermal enerji üretim amaçlı TH-3 jeotermal sondajı gerçekleştirilmiştir.
Ruhsat alanı ve civarında Paleozoyik ve Senozoyik yaşlı kayaçlar yer alır. Paleozoyik kayaçlar gnays, mermer ve muhtelif şistlerden oluşmaktadır ve Menderes Masifi olarak adlandırılmıştır (Şimşek, 1984). Menderes Masifi üzerine diskordansla oturan Senozoyik yaşlı birimler, Üst Miyosen-Pliyosen yaşlı sedimanter kayaçlar ve Kuvaterner yaşlı alüvyonlardan oluşmaktadır. Üst Miyosen-Pliyosen yaşlı, karasal kökenli sedimanter kayaçlardan oluşan istif, tabanda kumtaşı, konglomera ve kumlu kiltaşı ve silttaşları ile başlar. Daha üst seviyelere doğru jips içerikli kireçtaşı, kiltaşı, killi-kumlu kireçtaşı, marn; kumtaşı, silttaşı, kireçtaşı, marn; çakıltaşı, konglomera, kiltaşı, kil, silttaşı, kumtaşı litolojisinde kendini gösterir. Bu sedimanter istif litolojik özellikleri dikkate alınarak Şimşek (1984) tarafından dört formasyon adı altında incelenmiş ve yaşlıdan gence doğru, Kızılburun Formasyonu, Sazak Formasyonu, Kolonkaya Formasyonu ve Tosunlar Formasyonu olarak isimlendirilmiştir. İstifin üstünde Kuvaterner yaşlı alüvyon yer alır.
TH-3 jeotermal sondajı Kolonkaya Formasyonu üzerinde başlamış ve bu birim 60,00 m’ye kadar devam etmiştir. Bu metreden itibaren Sazak Formasyonu kesilmeye başlanmıştır. 60,00-166,00 m’ler arası kesilen Sazak Formasyonu’ndan sonra Kızılburun Formasyonu’na girilmiş ve Kızılburun Formasyonu içerisinde 751,00 m’ye dek ilerlenmiş, 751,00-752,00 m’ler arasında bir metre karot alındıktan sonrası ilerleme tamamlanmıştır. Alınan karot numunesi, konglomera olarak tanımlanmış olup, Kızılburun Formasyonu’nu temsil etmektedir.
İlerleme esnasında çamur çıkış sıcaklığı 750,00 m’de maksimum 60,2 0C’ye ulaşmıştır. Sıcaklık bu metrede maksimum termometre ile 70,26 0C olarak ölçülmüştür.
TH-3 jeotermal sondajında 0,00-90,00 m’ye 13 3/8”, 0,00-300,00 m’ye ise 9 5/8” çaplı kapalı borular indirilerek boru arkaları çimentolanmıştır. Çimentolama işleminden sonra, 751,00 m’ye kadar 8 1/2” çaplı matkapla ilerlenmiş, 751,00-752,00 m’ler arası karot numunesi alınarak ilerleme tamamlanmıştır.
TH-3 jeotermal sondajı, J-559/D (AR: 14) no.lu jeotermal kaynak arama ruhsat sahasında jeotermal enerji üretim amacı ile programlanmıştır. Planlanan program çerçevesinde çalışmaları yürütülen kuyuda, son bir metresi karotlu olmak üzere gerçekleştirilen 752,00 m’lik ilerleme sonunda Kızılburun Formasyonu içinde ilerleme bitirilmek durumunda kalınmış, ana rezervuar olan Menderes Masifi’ne ulaşılamamıştır.
Yapılan uygulamalarla jeotermal akışkan üretim hedefine ulaşılamayan TH-3 jeotermal sondajında, kuyunun devam ettirilme ihtimali düşünülerek, çap büyüklüğünü düşürmemek için kuyuya üretim borusu inilmemiş, 303,00-752,00 m’ler arası teçhiz edilmeden çıplak bırakılmıştır.
2
TH-3 jeotermal kuyusunda, 303,00-752,00 m’ler arasının çıplak bırakılması nedeniyle, uygulamalar esnasında kuyuyu olumsuz etkileyebilecek sorunlar yaşanabileceği düşünülerek kuyuda üretim çalışmaları yapılmamıştır.
Ruhsat sahasında jeotermal akışkan üretim hedefine ulaşmak için TH-3 jeotermal kuyusunun, kapasitesi daha yüksek bir sondaj makinasıyla derinleştirilmesi ve Menderes Masifi’ne ulaşacak şekilde ilerlenmesi veya sahada yeni bir sondajın planlanması uygun olacaktır.