1. ÖZ
DBM-2010/3 jeotermal sondajının gerçekleştirildiği J-526/A (AR: 11) numaralı
jeotermal kaynak arama ruhsat sahasının güneyinde Büyük Menderes Grabeni’nin ve
KB’inde Gediz Grabeni’nin bulunması bölgenin önemini oldukça artırmaktadır. Ruhsat
sahası içinde ve civarında bu iki grabenin etkilerini görmek mümkündür. DBM-2010/3
jeotermal sondajı lokasyonunun bulunduğu J-526/A (AR: 11) jeotermal kaynak arama
ruhsat sahasının hemen doğusunda Bölmekaya jeotermal kaynak arama ruhsat sahası (J-
526/B (AR: 12)) ve yine birkaç kilometre güneyinde Kızıldere jeotermal sahasının
bulunması bu durumu doğrular niteliktedir. Bilindiği üzere Kızıldere jeotermal sahası
Türkiye’nin elektrik üretimine uygun sıcaklıklara sahip kuyularından bazılarını
bünyesinde barındırır. Söz konusu jeotermal kaynak arama ruhsat sahasında
gerçekleştirilen DBM-2010/3 jeotermal sondajı ile ruhsat sahası jeotermal enerji
imkanlarının araştırılması amaçlanmıştır.
Sondajın gerçekleştirildiği J-526/A (AR: 11) no.lu jeotermal kaynak arama
ruhsat sahası ve yakın civarında, Paleozoyik yaşlı metamorfik kayaçlarla, bunları
uyumsuz olarak örten Senozoyik yaşlı, karasal kökenli sedimanter kayaçlar yer
almaktadır. Bu nedenle bölgede yer alan jeolojik birimler, Paleozoyik ve Senozoyik
kayaçları başlıkları altında incelenmiştir. Paleozoyik kayaçlar (Menderes masifi)
jeolojik istifin temelini oluştururken, jeotermal sistemin de rezervuar kayalarıdır. Bu
birimin görünen en alt seviyesini gnayslar oluşturur. Gnaysların üzerine muhtelif şistler
ile mermer ve mermer-şist ardalanması şeklindeki litolojiler gelir. Senozoyik yaşlı
karasal kökenli sedimanter kayaçlar, Üst Miyosen-Pliyosen yaşlı birimler ve Kuvaterner
yaşlı alüvyonlarla temsil edilir. Üst Miyosen-Pliyosen yaşlı sedimanter istif farklı
litolojik özellikleri göz önüne alınarak Şimşek (1984) tarafından farklı formasyon adları
altında incelenmiştir. Bu formasyonlar yaşlıdan gence doğru, Kızılburun Formasyonu,
Sazak Formasyonu, Kolonkaya Formasyonu ve Tosunlar Formasyonu’dur. Sondajın
gerçekleştirildiği jeotermal kaynak arama ruhsat sahası ve civarında yer alan en genç
birim ise Kuvaterner yaşlı alüvyondur.
Taban derinliği 1.500,00 m olan DBM-2010/3 jeotermal kuyusunda 0,00-57,00
m’ler arasında alüvyon, 57,00-80,00 m’ler arasında Tosunlar Formasyonu ve 80,00-
372,00 m’ler arasında ise Kızılburun Formasyonu’na ait litolojiler kesilmiştir. 372,00-
1.500,00 m’ler arasında ise Menderes masifi metamorfikleri kesilmiş olan kuyuda
1.498,70-1.500,00 m’ler arasında alınan karot numunesi gnays olarak tanımlanmıştır.
DBM-2010/3 jeotermal kuyusunun 0,00-114,00 m’leri arasına 13 3/8”, 0,00-
372,00 m’leri arasına ise 9 5/8” çaplı kapalı borular indirilerek boru arkaları
çimentolanmıştır. 380,00-1.498,70 m’ler arası 8 ½” çapla ilerlenen kuyuda, kuyu içi
jeofizik log ölçüleri alındıktan sonra, 1.498,70-1.500,00 m’ler arasında karot alınmış ve
ilerleme tamamlanmıştır. 368,00-1.498,70 m’ler arası 7” çaplı kapalı ve filtreli borular
indirilerek teçhiz edilen kuyu, üretim ve kuyu geliştirme testlerine hazır hale
getirilmiştir.
DBM-2010/3 jeotermal kuyusunda üretim borular indirilmeden önce, kuyu taban
derinliği 1.498,70 m iken çamur sirkülasyonunun kesilmesinden 68 saat sonra alınan
ikinci kuyu içi jeofizik termik log ölçüsünde, 1.498,00 m’de 84,6 0C olarak ölçülen
sıcaklık, 15 dk. bekleme sonrası 86,1 0C’ye yükselmiştir. Alınan tüm ölçülerin
değerlendirilmesi sonucu 880,00-987,00 m’ler arası, 1.025,00-1.112,00 m’ler arası,
1.137,00-1.237,00 m’ler arası ve 1.242,00-1.498,00 m’ler arası su taşıyabilecek
seviyeler olarak değerlendirilmiştir.
2
DBM-2010/3 jeotermal kuyusunda statik sıcaklık ve statik basınç ölçüleri
alınmış, water loss ve kompresörle üretim testleri yapılmıştır. 1.490,00 m’deki kuyu içi
statik sıcaklığı 87,84 0C olan kuyunun, kompresörle gerçekleştirilen üretim testinde
kuyu ağzı sıcaklığı 68 0C olarak ölçülmüştür. DBM-2010/3 jeotermal kuyusu artezyenik
üretime sahip olmayıp, üretim debisi 496,00 m DP içerisinden kompresör yapıldığında,
16 bar kompresör basıncında 6 l/sn., 477 m DP içerisinden kompresör yapıldığında, 16
bar kompresör basıncında 4 l/sn. olarak ölçülmüştür.
Üretim sonrası kuyudan alınan su numunesinin kimyasal analiz sonuçları
kullanılarak, Uluslararası Hidrojeologlar Birliği sınıflamasına göre yapılan
değerlendirmede, kuyudan üretilen suyun sodyumlu, bikarbonatlı, sülfatlı, karbonatlı,
silisli, sıcak ve mineralli sular sınıfına girdiği tespit edilmiştir. Toplam mineralizasyon
değeri 1.330,64 mg/l olan suyun Langelier kalsiyum denge diyagramında yapılan
değerlendirilmesinde, kireçlendirici özelliğe sahip olduğu görülmektedir