ÖZET
Tektonik ve stratigrafik ünitelere bagli olarak demir cevherlerinin taksimi hakkinda bir netice varilmak
üzere bir tesebbüste bulunulmustur. Demir cevher yataklarinin dagilmasini anlamak için muhtelif demir
cevher tiplerinin siniflandirilmasi lazimdir. Bundan dolayidir ki, bu kismin ilk kismi demir mineralleri ve demir
oksitleri ve/veya hidroksitlerinin konsantrasyonuna elverisli civar seraitinin tetkikine hasredilmistir, (Bu kisma
sülfürlü cevherler idhal edilmemistir). Ikinci olarak, detaylara gidilmeden, kullanilmakta olan hiç bir genetik
siniflandirmanin hakikatte tatminkar olmadigi müsahede edilmis fakat, asgari derecede faraziyelere istinat
etmekte oldugundan Blondel tasnifinin digerlerine nispeten tercihe sayan oldugu düsünülmüstür. Blondel
siniflandirmasinin bir üstünlügü demir cevheri zuhuratinda endüstri tarafina dikkat etmesidir. Muayyen bir
demir cevheri zuhuratinin bu siniflandirmaya idhal edilmesi için yapilacak her hangi bir tesebbüste bu
noktanin unutulmamasi lazimdir. Blondel siniflandirilmasini Türk Demir Cevheri Yataklari'na tatbik
ettigimizde, iki mühim yatagin Blondel siniflandirilmasinin teskil ettigi 15 yatak tipi haricinde kaldigi
müsahade edilmistir. Yalniz bir römaniman yatagi olmayan Egmir Demir Yataklari ile kirunadan fazla TiO2
ihtiva eden ve Magnitanya tipinden fazla fosfor ihtiva eden Avnik yataklaridir. Nispeten sasirtici bir mahiyet
arz eden bu farklara ragmen, Avnik'in Kiruna ile birlikte siniflandirilmasinda kimse ciddi bir itirazda
bulunmayacaktir, (Cf. G-raton, Depth-zones in ore deposition, Ec.Geol 28 (1933), 554: Siniflandirmanin
gayesinin kati ve münakasa kabul etmeyen hakikatler ifadesinden ziyade daha evvelden tespit için gayelerin
izahi ve daha iyi anlasilmasi için temel taslarinin ikamesi oldugu unutulmamalidir").
Rezervlerin tahmini için girisilen tesebbüs bazi hususi mahiyet arz eden zorluklarla karsilasmaktadir;
1. Nakil Meselesi: Divrik Manyetit Yatagi, bugün cari olan demir yollari tarifesi ile hususi bir tesebbüs
tarafindan istifadeli olarak isletilebilecek durumda degildir. Milli ekonomi noktai nazarindan nakliye
masraflarinin bir kismi, Zonguldak'tan gelen esya trenlerinin Erzurum ve daha ötesi için seferlerinde,
(demiryollari makineleri için) kömür tasimakta ve Divrik cevheri olmasa, trenlerinin bir kisminin bos dönmesi
gerektigi hususu ile telafi edilmektedir.
2. Cevherlerin Kompozisyonu: Burada silika kireç veya alümina gibi nötr bulasmalar ile bakir, sülfür,
arsenik ve fosfor gibi çirkin, (Obnoxious) bulasmalar arasinda bir tefrik yapilmasi lazimdir. Vaziyet ne olursa
olsun, arsenik % 0.1 nispetini tecavüz ettigi takdirde itirazi davet eden bir bir aksesuardir. Arsenikin
cevherden ayrilmasi veya izabe ameliyesinde ham demire bulasmasina mani olunmasi için hiç bir çare
yoktur. Fosfor % 0.7' den fazla miktarda bulundugu takdirde, ham madde olarak Thomas çeliginde
kullanilabilir fakat % 0.1 ile % 0.7 arasinda P ihtiva eden demir cevheri bir kaide olarak demir imalatçilari
tarafindan kabul edilmeyecektir. Bakir tenörü için demir cevherindeki azami siniri % 0.5 civarindadir, sülfür
için % 0.3'tür, (Karabük daha yüksek sülfür tenörlerine müsaade ediyorsa bu umumi kaideye bir istisna
teskil etmektedir. Umumiyetle demir fabrikalari fiyat kirmak sureti ile mahdut miktarda sülfür cevherleri
kabul ederler).