ÖZ
2009.30.14.09.4; 2010.30.14.08.3 ve 2011.30.14.08.3 no.lu ‘Türkiye Ofiyolit
Envanteri’ projesi, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü (Ankara), Jeoloji Etütleri
Dairesi tarafından hazırlanan projeler kapsamında arazi ve büro çalışmaları olarak
yürütülmüştür. Bu proje kapsamında elde edilen bilgiler ve Türkiye’deki farklı kurum,
kuruluş ve üniversitelerdeki araştırıcıların hazırladığı rapor–makalelerden derlenen bilgiler,
bu raporda sunulduğu gibi birbirleri ile ilişkilendirilebilmesi amacıyla, sayısal veri tabanı
mantığı içinde Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) standartlarında biraraya getirilmiştir. Bu
çalışmaların sonucunda 1/1250000 ölçekli Türkiye Ofiyolit Haritası hazırlanmıştır. Türkiye
Ofiyolit Haritası hazırlanırken 1/500000 ölçekli Türkiye Jeoloji Haritası’nda (MTA, 2002)
yeralan Ofiyolitik kayaçlar aynen alınmış, ya da revize edilmiştir. Tektonik unsurlar (fay,
bindirme), 1/500000 ölçekli Türkiye Jeoloji Haritası’ndan sadeleştirilerek alınmıştır.
1/500000 ölçekli Türkiye Jeoloji Haritası’nda gösterilen maden yataklarının Ofiyolitik
kayaçlarla ilişkili olanları yeni haritaya aktarılmış ve günümüzde işletilenler de eklenmiştir.
Türkiye’de gözlenen ofiyolit istiflerinin çoğu en temel anlamı ile Steinmann üçlüsü
olarak bilinen peridotit, gabro–diyabaz, spilit–çört–çamurtaşı üçlüsünü içermektedir.
İsimlendirilen ofiyolit dilimleri, SSZ–tipi (suprasubduction zone/yitim üstü ofiyolitleri)
oldukları tespit edilmiş, fakat ofiyolitli melanj içerisindeki ofiyolit istifine ait bazik–ultrabazik
kayaç bloklarının ise MORB–tipi (mid–ocean ridge basalts/okyanus–ortası sırt bazaltları)
karakterli oldukları anlaşılmıştır. Türkiye’deki Ofiyolitik kayaçlardan gerek paleontolojik ve
gerekse radyometrik yaş tayinlerine göre, Üst Triyas ile Santoniyen arası yaş verileri elde
edilmiştir. Bu bulgu, en azından Triyas’tan Üst Kretase’ye kadar okyanusal litosferin varlığını
(Tetis Okyanusu) işaret eder. Bununla birlikte, Paleozoyik yaşlı metaofiyolitlerin varlığı da
öne sürülmüş olup bunların okyanusal (Reik okyanusu) litosfer kalıntısı (örn: Beyçam,
Karayaşmak metaperidotitleri) ya da kıtaaltı litosferik mantoyu (örn: Çele metaofiyoliti)
temsil ettiği ifade edilmiştir.
Ofiyolitler, okyanusal litosferin kalıntıları oldukları için okyanusal litosfer üzerinde
gelişen denizaltı tepesinin, okyanusal platosunun ve adayaylarının volkanik kayaçlarını,
piroklastik, volkaniklastik ve sedimanter kayaçlarını ofiyolit dilimleri ile beraber görmek
mümkündür. Bununla birlikte, yitim zonu ortamında gelişen yığışım prizmasını temsil eden
melanjlarda Ofiyolitik kayaç, denizaltı tepesine ait volkanik kayaç ve yitim zonunda ve/veya
taban metamorfizması ile oluşmuş mavişist, amfibolit, eklojit, granulit ve yeşilşist kayaç
megablokları bulunur.