ÖZET
Bu çalışmanın amacı, Çankırı-Çorum Havzasındaki karasal Tersiyer çökel
istifleri üzerinde yüksek çözünürlüklü palinolojik incelemeler gerçekleştirerek elde
edilecek veriler ile paleo-ortam ve paleoiklim şartlarını ortaya koymaktır. Bu amaç
doğrultusunda palinolojik incelemeler yanında paleontolojik, mineralojik ve izotopik
analizler de gerçekleştirilmiştir.
Palinolojik analizler havzada geç Miyosen’de bir çam ormanının mevcudiyetini
ortaya koymuştur. Bu palinoflora nemli, ılıman iklim şartlarının varlığını
yansıtmaktadır. Pliyosen başlangıcında palinoflorada görülen değişiklikler iklimsel
şartların değişimine bağlı olarak gelişmiştir. Erken Pliyosende vejetasyon, mezomikrotermik
ağaçların (Cedrus ve Cathaya) baskın olduğu, yaygın otsul orman altı
bitki örtüsünün (Poaceae) yer yer Asteraceae ile kaplanmış açık alanları barındırdığı
ve yaprak döken ağaçların (Quercus, Carya, Juglans, Ulmus, Carpinus, Acer) çok
düşük yüzdelerle temsil edildiği bir karışık orman şekline dönüşmüştür. Bu
palinoflora, küresel ılıman Erken Pliyosen iklimi ile uyumlu olarak nemli-ılıman,
ancak Miyosen’e kıyasla göreceli kurak, iklim şartlarını yansıtmaktadır. Birarada
Olma Yaklaşımı (Coexistence Approach Method) ile yapılan iklim analizleri Pliyosen
içerisinde döngüsel yağışların mevcudiyetini ortaya koymuştur. Ayrıca, Tsuga
bolluğundaki değişimler sıcaklıktaki dalgalanmaları temsil ediyor olmalıdır.
Örneklerde tanımlanan ostrakod topluluğu, erken geç Miyosen’de tatlı su
koşullarının ve geç en geç Miyosen ve Pliyosen’de acı su koşullarının baskın
olduğunu göstermektedir. Ayrıca incelenen ölçülü stratigrafik kesitler boyunca çok
sayıda küçük tuzluluk değişimleri mevcuttur.
Karasal jips örneklerine ait 87Sr/86Sr izotop oranı değerleri ve δ18Osülfat
değerleri eşyaşlı denizel evaporitler ile büyük benzerlik sunmaktadır. Bu izotop
değerleri daha derinlerde bulunan yaşlı denizel evaporitlerin çözünerek yeniden
depolanmasından kaynaklanmış olabilir. Jips örneklerine ait oksijen izotopu
değerlerindeki değişimler muhtemelen nemli ve kurak dönemler arasındaki
dalgalanmaları yansıtmaktadır.