Türkiye’deki kömür kaynaklarının büyük bir kısmını teşkil eden linyitlerin değerlendirilmesi
büyük önem taşımaktadır. Ancak linyitin yapısında bulunan kül ve kükürdün, linyitin yanması
sonucunda, ekosistem ve insan sağlığını tehdit eden ve önemli bir kirletici olan SOx gazlarına
dönüşmesinden dolayı, kullanılmadan önce temizlenmesi çok önemlidir. Bu Araştırma ve
Geliştirme (AR-GE) çalışmasında; Çanakkale Çan, Muğla Yatağan (MY) Eskihisar ve MY
Bağyaka linyitlerinin ultrasonik dalgalar kullanılarak geliştirilen desülfürizasyon prosesinin,
kül ve kükürt uzaklaştırma potansiyellerine etki eden parametrelerin, Cevap Yüzey Yöntemi
ile optimum koşulları belirlenmiş ve modeli oluşturulmuştur.
Optimum % desülfürizasyon ve % kül giderimini elde etmek için proses parametreleri olarak
ultrasonik işlem zamanı (5, 10, 20, 30, 35 dk), katı içeriği (% 5, 10, 20, 30, 35), kimyasal
reaktif konsantrasyonu (% 30’luk H2O2) (0, 0.5, 1.5, 2.5, 3 M) ve kimyasal reaktif hacmi
(H2O2) (20, 40, 80, 120, 140 ml) seçilerek parametrelerinin optimum değerleri belirlenmiştir.
Bu veriler kullanılarak Design Export 7.0 Paket programı yardımıyla, regresyon modeli ikinci
dereceden bir polinom denklemi şeklinde bulunmuştur.
Ultrasonik dalgaların kimyasal desülfürizasyon proseslerinde kullanılmasının kül giderimi ve
desülfürizasyonu artırdığı görülmüştür. Çanakkale Çan, MY Eskihisar ve MY Bağyaka
linyitlerinin sayısal optimizasyon yöntemiyle % 95 ve üzeri geri kazanımla optimum
desülfürizasyonu (kükürt giderimi) sırasıyla, % 18.83, % 9.54 ve % 16.80; optimum kül
giderimi ise sırasıyla, % 28.00, % 3.89 ve % 4.71 olarak elde edilmiştir. Her üç linyitte de
desülfürizasyon sonunda toplam, piritik, sülfat ve organik kükürt azalmıştır. Sayısal
optimizasyon yöntemiyle Çanakkale Çan linyitinde piritik (% 71.15), sülfat (% 54.90),
organik (% 9.69) kükürt tiplerinin ve kül gideriminin diğer iki linyite göre daha belirgin
olduğu gözlenmiştir. Her üç linyitin desülfürizasyonunda ve kül gideriminde, optimizasyon
sonuçlarına göre işlemin doğruluğunu kanıtlamak için tekrar edilen sonuçlara göre, ikinci
dereceden bir polinom denklemi şeklindeki modelin, desülfürizasyon ve kül giderimi için,
doğruluğunu ve geçerliliğini kanıtladığı görülmüştür.