• TEKİRDAĞ-MURATLI-YUKARI SEVİNDİKLİ KÖYÜ MADEN RAPORU

öz

Bentonit; esas minerali montmorillonit olan killer için yaygın ve ticari olarak kullanılan bir terim olup, en az %85 montmorillonit içeren yumuşak kolloidal özellikli bir alüminyum hidrosilikattır.

Bentonitler alüminyum ve magnezyumca zengin volkanik kül, tüf ve lavların kimyasal ayrışmasından oluşmuş, ana minerali montmorillonit olan killerdir. Bu grubun mineralleri dioktahedral ve trioktahedral kristal sistemlerinden oluşmuştur. En çok tanınan mineralleri; montmorillonitin yanı sıra baydellit, nontronit, hektorit ve saponittir.

Ülkemizde çeşitli yörelerde kullanılan baş kili, çamaşır kili, bebe toprağı ve pekmez toprağı gibi killer de genellikle bentonittir.

Bentonit-bentonitik killer suyla temasa geçince şişebilen, asitle aktifleşebilen, sondaj çamurlarını koyulaştırabilen ve geniş yüzey alanı gösterebilen bir kil mineralidir (Grim, 1968).

Endüstriyel kullanımlar için bentonitin kimyasal bileşimden ziyade fiziksel özellikler önemlidir.

Bentonitler; esas itibari ile su ile şişen “Na-bentonit” bu özelliği daha az olan “Ara Tip Bentonit” ve su ile şişmeyen “Ca-bentonit” olmak üzere 3 ana grupta toplanırlar.

Bentonitlerin kimyasal bileşimleri hangi tip bentonit oldukları konusunda kesin bir bilgi vermemekle birlikte yaklaşım sağlamaktadır. Eğer bir bentonitte Na20+K20/Ca0+Mg0 oranı 1 ve daha büyükse Na-bentonit, 1’den küçük 1/3’e kadar olanlar ara tip bentonit, 1/3’den küçükse Ca-bentonit olarak adlandırılır.

Bentonitler asit, soda (Na2C03), polimer ve benzeri reaktiflerle reaksiyona sokularak katkılı veya aktifleştirilmiş bentonit sınıflaması yapılır. Katkı maddesinin çeşidine bağlı olarak “Sodyum aktif bentonit”, “Aktif ağartma toprağı” veya “Polimer katkılı bentonit” olarak da adlandırılır.

Literatürde Na-bentonitler sondaj bentoniti olarak Ca-bentonitler ise ağartma toprağı olarak bilin. Bentonitlerin en çok kullanım alanları sondaj, döküm ve yağ sanayi ile diğer alanlardır.

Türkiye’nin bilinen en büyük Ca-bentonit yatağı Edirne-Enez-Yazır Köyü’nde olup, 3-4 yıldır özel bir firma tarafından işletilmektedir.

MTA Genel Müdürlüğünün 2011 ve 2012 yıllarında Trakya yöresinde yaptığı çalışmalarda Üst Miyosen yaşlı Ergene formasyonunda tespit ettiği bentonitik killer Ca-bentonit özelliğinde olup, büyük bir potansiyele sahip yataklardır.

Edirne-Enez-Yazır Köyü’ndeki özel bir firma tarafından işletilen yatak 1970 yılında MTA tarafından bulunmuş olan bir yatak olup, Hisarlıdağ Volkanitlerine bağlı olarak oluşmuştur.

Trakya yöresinde bentonit-bentonitik killer; Hisarlıdağ Volkanitleri, Danişmen Formasyonu, Süloğlu formasyonu, Ergene formasyonu ve Trakya Formasyonu’nda yer almaktadır.

Trakya bentonitlerinin hemen hemen tamamı Ca-bentonit ve Ara tip bentonit’tir.

MTA Genel Müdürlüğü 2012 yılında bölgede yürüttüğü çalışmalarda Yukarı Sevindikti ruhsat sahasında (Şekil 1) iki lokasyonda 16.00 ve 24.30 m’lik istikşaf sondajları yapmış olup, sırası ile 2.00 ve 14.10 m’lik bentonitik kil kesilmiştir.

2013 yılında aynı sahada 3 farklı lokasyonda toplam 139.50 m’lik sondaj gerçekleştirilmiş olup, bunlardan en derini TR-2/3 sondajı olup, 47.00 m’lik sondajdır.

Yukarı Sevindikli ruhsat sahasında 2012 yılında yapılan sondaj karotlarından yarılanarak alınan numunelerin gelen ön analiz sonuçlarına göre Yukarı Sevindikli ruhsat sahasındaki bentonit-bentonitik killer Ca-bentonit ve ara tip bentonit olup, ağartma değerleri prosedüre göre orijinal ve aktif olarak iyi ile çok iyi arasındadır.

2013 yılında ruhsat sahasında yapılan 3 adet sondajdan 2 tanesinin sondaj karotları yarılanarak numunelerin tümü ön teknolojik analize gönderilmiş, diğer sondajın karotlarının tümünden 1 adet tam teknolojik analiz numunesi derlenmiş olup, bu bentonitlerin kullanım alanlarının belirlenmesi istenmiştir.

Tam teknolojik analiz amaçlı alınan (TR22T-1) nolu numune; jelleşme göstermemiş olup, şişme kapasitesi 9 mİ olarak gelmiştir. Aynı numunenin orijinal halde ağartma değeri tonsil olarak 1.70 olarak belirlenirken, aktif ağartma değeri 1.04 gelmiştir.

Aynı numune, montmonllonit, kuvars, kalsit, klinoklor, mika-illit X-RD tanımlaması verirken, orijinal kimyasal analiz değerleri ise %Si02:62.4, %AI203:13.8, %CaO:3.5, %Fe203:6.6, %K20:1.4, %MgO:2.6, %MnO:0.2, %Na20:0.3, %P205:0.1, %A.Z.:8.00 olarak belirlenmiştir.

Rapor Özellikleri
Rapor No 11761
Rapor Adı TEKİRDAĞ-MURATLI-YUKARI SEVİNDİKLİ KÖYÜ 201101348 (ER: 3278090) NO’LU IV. GRUP RUHSAT SAHASININ MADEN JEOLOJİSİ RAPORU
Konu BENTONİT
Yer - Konum TEKİRDAĞ-MURATLI
Dil TÜRKÇE
Yayın Tarihi Ekim-2014 ANKARA
Yazarlar Necmi KIRAL Aytaç TULUKÇU

TEKİRDAĞ-MURATLI-YUKARI SEVİNDİKLİ KÖYÜ MADEN RAPORU

  • Markalar MTA
  • Ürün Kodu: DR11761
  • Stok Durumu: Stokta var
  • 263,22TL


Etiketler: TEKİRDAĞ-MURATLI-YUKARI SEVİNDİKLİ KÖYÜ 201101348 (ER: 3278090) NO’LU IV. GRUP RUHSAT SAHASININ MADEN JEOLOJİSİ RAPORU