MTA Genel Müdürlüğü Enerji Hammadde Etüt ve Arama Dairesi’nce hazırlanan
İzmir Civarı Jeotermal Enerji Aramaları Projesi kapsamında yapılan bu çalışmada;
jeolojik anlamda Şengör (1980)’ün tanımladığı, Türkiye’nin beş tektonik bölgesinden
birisi olan, Batı Anadolu Graben Bölgesi’nde yer alan Bademli ve Denizköy
(Dikili/İzmir) sahalarında, 2008 yılında jeolojik, hidrokimyasal ve jeofizik etüt
çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Çalışmada inceleme alanının genel jeolojisine ve sahada
yaygın olarak gözlemlenen ve çeşitli kaya birimleri ile temsil edilen volkanizmaya
yönelik yorumlar getirebilmek, inceleme alanında hâkim olan tektonik stili ortaya
koymak, inceleme alnının jeotermal enerji potansiyeline yönelik veriler elde edebilmek,
sahaların kavramsal jeotermal modeline bir yaklaşım getirmek ve jeotermal akışkan
üretimine yönelik olarak yapılacak sondaj lokasyonları belirlemek amaçlanmıştır.
İnceme alanında, Orta Miyosen (13,6-15,3 my) yaşında, kalkalkalen ve toleyetik
özelliklere sahip lav ve piroklastik ürünlerle temsil edilen, bazalttan dasite kadar
değişen geniş bir bileşim aralığına sahip volkanitler (İslamlar Volkanitleri) geniş
alanları kaplar. İnceleme alanında Üst Miyosen-Alt Pliyosen (?) yaşlı, yer yer
piroklastik ara katkılı ve çört seviyeli killi kireçtaşı, kireçtaşı, çörtlü kireçtaşı, kil, marn,
silttaşı ile temsil edilen çökel istif (Bademli Formasyonu) diğer kaya birimini oluşturur.
Akarsu çökellerinden oluşan Kuvaterner yaşlı alüvyon ise en genç oluşuklardır.
Suların yüzeye ulaşana kadar geçirdikleri süreç, su-kayaç etkileşimi, karışım oranı,
hidrojeokimyasal fasiyes gibi bilgilere ulaşabilmek için su kimyasına yönelik 7 adet su
numunesi alınmıştır. Araziden alınan su numunelerine uygulanan jeotermometreler
yardımıyla 109-168 0C arası rezervuar sıcaklıkları hesaplanmıştır. Uluslararası
Hidrojeologlar Birliği (AIH) sınıflamasına göre; Bademli Kaplıca kaynağından alınan
su numunesi (DB-1BI), Bademli Kaplıca Mevkii’nden boşalım yapan kaynağı temsil
eden su numunesi (DB-3BK) ve Bademli Kaplıcası’nın kuzeyinde bulunan sondaj
kuyusunu temsil eden numune (DB-7BK); sodyumlu-klorürlü, borlu, Bademli Kaplıcası
Mevkii’nden alınan deniz suyu numunesi (DB-2DS) sodyumlu-klorürlü, Bademli
Fransız Çiftliği Mevkii’nde bulunan sondaj kuyusundan alınan su numunesi (DB-
4FÇK) magnezyumlu, sodyumlu, kalsiyumlu-klorürlü, bikarbonatlı, Karaelmas
Kooperatifi’ne ait sondaj kuyusundan alınan su numunesi (DB-5KEK) sodyumlu,
kalsiyumlu, magnezyumlu-sülfatlı, bikarbonatlı, Bademli-Denizköy karayolu üzerinde
Zincirlikuyu çeşmesi suyunu temsil eden su numunesi (DB-6SS); magnezyumlu,
kalsiyumlu, sodyumlu-bikarbonatlı ve Bademli Kaplıcası’nın kuzeyinde bulunan sondaj
kuyusunu temsil eden numune (DB-7BK); sodyumlu-klorürlü, borlu sular sınıfına
girerler.
Bu çalışma kapsamında, sahanın jeotermal potansiyeline yönelik parametrelerin
ortaya konulabilmesi için, 2008 yılı arazi sezonunda 150 km2’lik bir alanda 1/25.000
ölçekli jeolojik harita alımı gerçekleştirilmiştir. Elde edilen verilerin tahkiki, inceleme
alanına ait stratigrafik korelasyonun sağlanması, ortaya konabilecek jeotermal enerji
parametrelerinin daha detaylı belirlenmesi, inceleme alanında sıcaklığın yatay ve düşey
yönde değişimi ve dağılımının belirlenerek düşük öz dirençli noktaların ve hedef kırık
zonların belirlenmesi amacı ile de Bademli sahasında 62 noktada, Denizköy sahasında
ise 17 noktada olmak üzere toplam 79 noktada düşey elektrik sondajı (DES) ölçüleri,
Bademli sahasında 5 profilde toplam 12150 m uzunluğunda SP ölçüleri şeklinde
jeofizik etüt çalışmaları yapılmıştır. Sahada rezistif temel olarak tanımlanan seviye
hornblent andezitlerle temsil edilen, inceleme alanında yüzeylemeyen ancak inceleme
alanı civarında yaygın olarak gözlemlenen Sağancı Volkanitleri’dir. Jeolojik olarak
2
ortaya konan ve jeotermal sistem için önemli olan K-G doğrultulu normal faylar ile bu
yapıları yaklaşık dik kesen oblik bileşenli doğrultu atımlı faylar jeofizik verileri ile net
bir şekilde ortaya konmuştur.
Neotektonik dönemde, çarpışmaya bağlı olarak gelişen sıkışma tektonik rejimi
bölgenin genel anlamda jeodinamik evrimini büyük ölçüde belirlemiştir. Bu tektonik
rejime bağlı olarak bölgede, kuramsal modele uygun bir şekilde yapılar gelişmiştir. Üst
Miyosen’den sonra sıkışma yönünün D-B olarak değişmesi ile bu yapısal unsurların
uzanımları buna uygun olarak yön değiştirmişlerdir. Bölgenin tektonik evrimine,
magmatizmasına, çökel tipleri ve havza oluşumuna neden olan bu jeotektonik stil
dinamiği günümüzde gerilmeye dönüşerek devam etmektedir.
İnceleme alanının yakın civarında içerisinde kalan Kaynarca jeotermal alanı ortayüksek
(?) entalpili jeotermal alan özelliği taşımaktadır. Kocaoba ve Çam tepe jeotermal
sahaları ise orta sıcaklıkta jeotermal alan olma özelliği taşıyan ve jeotermal sistemi
oluşturan özellikler yönünden orta entalpili sahalar olarak geliştirilebilecek potansiyele
sahiptirler.
Bu çalışma kapsamında elde edilen verilerin değerlendirilmesi ile sahanın jeotermal
potansiyeline yönelik yeni veriler elde edilmiştir. Jeotermal sistem için K-G eğim atımlı
faylar ile bu fayları yaklaşık dik bir açı ile kesen yaklaşık D-B yönlü fayların kesim
noktalarının önemli olduğu ortaya konmuş ve sahada yapılabilecek sıcak akışkan
üretimine yönelik sondajlarla ilgili lokasyonlar belirlenmiştir. Bu amaçla Bademli
sahasında yapılabilecek bir araştırma sondajı için muhtemel derinliğinin 1300 ±100 m
olabileceği öngörülmüştür.