Tuzköy’de yüzeyleyen tüfler içinde bulunan, eriyonit mineralinin insanlarda
kansere neden olduğu 1970’li yıllardan bu yana bilimsel araştırmalarla kanıtlanmış
durumdadır. Bu durum için 1980’li yıllarda çözüm yolları aranmış ve değişik
çözümler araştırmacılarca önerilmiştir. Son olarak 2000, 2001 yıllarında çözüm
önerilerine işlerlik kazandırılması için Başbakanlık, ilgili Bakanlıklar ve ilgili
kuruluşlarca çalışmalara başlanılmış ve Beldenin tüflerden etkilenen alanının
meskenden arındırılması ve yeni bir yerleşim yeri seçilerek seçilecek yere
taşınılması kararlaştırılmıştır.
Eriyonit minerali içeren tüflerin neden olduğu akciğer zarı kanseri
(mezotolyama) probleminin çözümüne yönelik olarak uygulanması planlanan
“Tuzköy Beldesi Islah Projesi” kapsamında bahse konu olan alanda mevcut
yerleşim yeri ile yeni yerleşim yerinin jeolojik ön etüdü yapılmıştır (Eşref Atabey,
2000. MTA Rapor No: 10329).
Başbakanlıkça ilgili projeye işlerlik ve hız kazandırılması için Nevşehir
Valiliğince yürütülen proje çerçevesinde önceki tesbit edilen yere ilave olarak yeni
yerleşim yerinin tesbiti ve bu alanın jeolojik etüdü ile mevcut yerleşim yerinde bazı
incelemelerin yapılması öngörülmüştür. Bu çerçevede daha önce belirlenen ve
taşınacak evlerin yerleşimi için yeterli görülen yeni yerleşim yerine (395 dekar
alan) ilave olarak, daha sonra planlanan Tuzköy Islah Projesi kapsamında yaklaşık
1000 dekar yeni yerleşim alanı tesbit edilmiş ve buranın jeolojik etüdü yapılmıştır.
Nevşehir Valiliğinin 19 Ocak 2001 tarih ve B054 VLK4500400-51 sayılı
araştırma ve inceleme isteği üzerine, 2001 yılında yapılan jeolojik etüte göre, daha
önce 2000 yılında jeoloji raporunda belirtilen ve kaldırılacak alanın sınırları, ıslah
projesi kapsamında yeniden gözden geçirilmiştir. Bu çerçevede daha önce boya,
badana, sıva ile iyileştirilmesi düşünülen yerinde iyileştirilecek alan içindeki
yapıların yıkılarak, bunların tekrar yerinde kurulması daha iyi çözüm olacağı
belirtilmiştir (Eşref Atabey, 2001. MTA Rapor No:10400).
Sağlık Bakanlığı, Kanserle Savaş Dairesi Başkanlığının 21.12. 2004 tarih ve
2022 sayılı, 30. 12. 2004 tarihli ve 1607-12966 sayılı yazıları gereğince; 2001
yılındaki jeolojik etüte göre kapsam dışı bırakılan alan içinde kalan meskenler
içinde her türlü yapıda eriyonitli tüf kullanılmış olanların tesbiti istenmiştir. Bu
amaçla 28-30 Nisan 2005 tarihlerinde yerinde jeolojik etüt yapılmıştır (Eşref
Atabey, 2005. MTA Rapor No: 10825).