Maden Tetkik ve Arama (MTA) Genel Müdürlüğü tarafından, Türkiye Atom Enerjisi
Kurumu (TAEK) Saray Nükleer Araştırma ve Eğitim Merkezi (SANAEM)
bünyesinde planlanan Hızlandırıcı(Cyclotron) ve Elektron Beam (Electron Beam)
Tesisleri inşaatıiçin seçilen iki ayrısahada, jeoteknik amaçlıtoplam 13 adet
sondajla desteklenen zemin etüdü çalışmasıyapılmıştır. Bu çalışmada toplam
sondaj derinliği 363.40 m ve toplam değerlendirilebilir Standart Penetrasyon Testi
(SPT) sayısı135 dir.
Çalışma alanında, stratigrafik olarak, altta Miyosen çökelleri ve bunların üzerine
gelen Pliyosen çökelleri ile Ova çayı'na yakın bölümlerde, diğer çökellerin hepsinin
üzerinde yer alan, Kuvaterner çökelleri (alüvyon) bulunmaktadır. Çalışma alanında
yapılan sondajlarda esas olarak Miyosen ve Pliyosen çökelleri ile karşılaşılmıştır.
Yapılan sondajlarda en çok kesilen birim olan Miyosen çökelleri, yeşilimsi gri, koyu
kahverengi, grimsi kahverengi ve mavimsi yeşil renkli, çok yüksek plastisiteye
sahip, bol fisürlü ve fisürler arasında yer yer bitki fosillerinin gözlendiği, çok katıve
derinlere doğru gittikçe sertleşen killer ve kumlu killerle temsil edilmektedir.
Miyosen çökelleri üzerinde yer alan Pliyosen çökelleri, açık sarımsıkahverengikahverengi,
plastisitesi genellikle yüksek veya çok yüksek, yer yer kireç
konkresyonlu seviyelerin gözlendiği katıkiller ve Miyosen çökellerine geçiş
dokanağında kötü derecelenmişiri çakıl ve kum seviyelerinin killerle ardalanmalı
olarak gözlendiği seviyelerle temsil edilmektedir. Sondajlarda Kuvaterner çökelleri
kesilmemiştir.
Her iki tesis sahasında da jeoteknik açıdan benzerlikleri göz önüne alınarak dört
birim ayırt edilmiştir. Bu birimler üstten alta doğru ‘’Açık Kahverengi Kil’’, ‘’Çakıllı,
Kumlu, Siltli Kil’’, ‘’Kahverengi Kil’’ ve ‘’Yeşilimsi Gri Kil’’ dir. Her birim Simektit
(Montmorillonit) grubu şişme potansiyeli çok yüksek aşırı konsolide killeri
içermektedir. Birimler kıvamlılık açısından ‘’Katı– Çok Katı’’ düzeyindedir ve ‘’Orta
Derecede’’ dayanıma sahiptir.
Her iki sahada da kil tabakalarıarasında yer alan yine kil bağlayıcılı, kum çakıl
oranıyüksek birimlerde yeraltısu seviyesi varlığıgözlenmiştir. Bu birimlerden
ix
dolayıbölgede birden fazla yeraltısu seviyesi (phreatic level) olma olasılığı
yüksektir. Yeraltısu seviyesi HızlandırıcıTesisi için belirlenen alanda yüzeyden
yaklaşık 6.50 m derindedir. Elektron Beam Tesisi ’nin inşaa edileceği sahada ise
yeraltısu seviyesi yüzeyden yaklaşık 4.80 m derindedir.
HızlandırıcıTesisi temel zemini için zemin emniyet gerilmesi (qemin); 3.0 m ile 6.0
m arasında bir derinlikte inşaa edilmişradye temel için 110 kPa dır. 6.0 m ‘den
daha derine inşaa edilecek radye temel ile zemin emniyet gerilmesi (qemin); 145
kPa’ a çıkacaktır. Elektron Beam Tesisi temel zemini için zemin emniyet gerilmesi
(qemin); 3.0 m ile 5.0 m arasında bir derinlikte inşaa edilmişradye temel için 100
kPa dır. 5.0 m ‘den daha derine inşaa edilecek radye temel ile zemin emniyet
gerilmesi (qemin) 150 kPa’ a çıkacaktır.
HızlandırıcıTesisi için ayrılan alanda yüzeyden itibaren 3.0 m ile 6.0 m arasında
inşaa edilmişradye temel ile zemine aktarılan 100 kPa ‘lık yükün oluşturacağı
zamana bağlıoturma miktarıbinalar için izin verilebilir sınırlar içinde kalacaktır. 6.0
m den daha derin inşaa edilmişradye temel ile temel zeminine aktarılan zemin
emniyet gerilmesi (qemin = 145 kPa) yükünün oluşturacağızamana bağlıoturma
miktarıise yine binalar için izin verilebilir sınırlarıaşmayacaktır. Elektron Beam
Tesisi için ayrılan alanda yüzeyden itibaren 3.0 m ile 5.0 m arasında inşaa edilmiş
radye temel ile zemine aktarılan 100 kPa ‘lık yükün oluşturacağızamana bağlı
oturma miktarıbinalar için izin verilebilir sınırlar içinde kalacaktır. 5.0 m den daha
derin inşaa edilmiş radye temel ile temel zeminine aktarılan zemin emniyet
gerilmesi (qemin = 150 kPa) yükünün oluşturacağızamana bağlıoturma miktarıise
yine binalar için izin verilebilir sınırlarıaşmayacaktır.