İzmir ili Balçova Belediyesi ile MTA Genel Müdürlüğü arasında yapılan sözleşme gereği
Balçova ve Narlıdere bölgelerinde yer alan jeotermal alanın korunması ve geliştirilmesine
yönelik jeolojik, hidrojeolojik ve hidrojeokimyasal çalışmaları içeren koruma alanları etüdü
yapılmıştır.
Çalışma alanı İzmir ili Balçova ve Narlıdere ilçeleri civarıdır.
İnceleme alanının büyük bir kısmını Üst Kretase yaşlı İzmir Filişi oluşturmaktadır. Filiş;
metakumtaşı, killi şist, fillit, meta-konglomeratik kumtaşı, rejyonal metamorfik kireçtaşı,
tektonik breşleşmiş kireçtaşı, albit, kuvars, serisit şist ve radyolaritlerden oluşmuştur.
İzmir Filişi üzerine açısal uyumsuzlukla, Miyosen yaşlı Yeniköy formasyonu gelmektedir. Bu
formasyon gölsel kireçtaşı, kumtaşı, kiltaşı gibi ardalanmalardan oluşmaktadır. Tüm bu
birimleri, yapısal zayıflık zonları boyunca yüzeye çıkan Cumaovası volkanitleri kesmektedir.
Sahada gözlenen en genç oluşuklar ise, Kuvaterner yaşlı yamaç molozu ve alüvyonlardır.
Jeotermal akışkan, filiş içerisinde gelişmiş fay zonları boyunca derinlerden ısınarak yer
yüzüne ulaşmaktadır.
Balçova jeotermal alanında üretim, beslenim ve jeotermal rezervuar aynı tektonik ağı
oluşturan fay zonlarıdır.
Balçova’daki jeotermal sistem tektonik kontrollü olup, jeotermal akışkanın yüzeye çıkmasını,
yayılmasını sağlayan en önemli hareket Agamemnon-I Fayıdır. Bu fay aynı zamanda
kuzeydoğu-güneybatı uzanımlı Seferihisar horstunu kuzeyden sınırlamaktadır.
Balçova sahasında Agamemnon-I Fayının önünde gelişmiş, kuzeye doğru izlenen yaklaşık
doğu-batı yönlü basamak faylarda yer almaktadır.
Sahada ayrıca jeotermal sistemin gelişmesini saplayan diğer tektonik hatlar D-B uzanımlı
faylara dik gelişmiş kuzey-güney, kuzeydoğu güneybatı uzanımlı faylardır. Bunlardan
kuzeydoğu-güneybatı uzanımlı Agamemnon-II Fayı Balçova Ilıca deresi içinde
gözlenmektedir. Fayın alüvyon içinde kuzeydoğu doğrultusunda devam ettiği jeofizik
çalışmalarda belirtilmiştir.
Balçova jeotermal alanında açılan kuyuların derinlikleri 1000 m’ye, kuyu içi sıcaklıkları
1400C’ye ulaşmaktadır.
Balçova Jeotermal A.Ş.’den alınan verilere göre sahada toplam 1.579 m3/saat yani 438 l/s
debi ile üretim yapılmaktadır. Bu değer hava şartlarına ve ısıtma ihtiyacına bağlı olarak
değişmektedir.
2
Sahada yeraltısuyu sisteminin tanımlanması amacıyla izotop analizleri yaptırılmıştır. Analiz
sonuçlarından da görüldüğü gibi sonuçlar ± kapsamının, alt ve üst limitlerin farklılığı
nedeniyle kesin olarak bir veri elde edilememiştir. Değerlendirme eski analizler de dikakte
alınarak yapılmıştır.
Balçova jeotermal alanında yer alan sular çok yüksek mineralli değildir. Kuyuların sularının
bileşim olarak birbirine benzer olduğu görülmektedir. Kuyular arasında en yüksek
mineralizasyon 1380 mg/l ile BD-4 kuyusundan alınan örnekte bulunmaktadır. Alüvyonda
açılan sığ kuyularda toplam mineralizasyon 700 mg/l civarındadır.
Kirlilik yaratan NH4, NO2, NO3 ve PO4 parametreleri sahada yok denecek kadar azdır.
Sığ kuyularda bile kirlilik parametrelerine rastlanmaması, sahanın hala kendini yüzeysel
etkilerden koruyacak kadar basınçlı olduğunu, sahada henüz yüzeysel su istilasına maruz
kalacak kadar basınç düşüşü olmadığını göstermektedir.
Yapılan çalışmayla yine MTA tarafından 1989 yılında belirlenen sıcak su koruma zonu
sınırlarının yeni verilere göre revizyonu yapılarak güncelleştirilmiştir.
Koruma zonu sınırları belirlenirken dünyada son zamanlarda ön plana çıkan sıcak su
kaptajlarının geliştirilmesi, yenilenmesi ile birlikte esas jeotermal alanın sınırlarının
belirlenerek koruma altına alınması hedeflenmektedir.
Koruma alanları çalışması kaynağın (jeotermal potansiyeli) her türlü kirletici dış etkilerden
korunması ve devamlılığının sağlanması amacıyla yapılmaktadır. Her sahanın litolojik
özelliklerine göre, kayaçların geçirimliliği, çatlak ve kırık sistemleri gibi unsurlar göz önüne
alınarak her saha için koruma alanları zon sınırları belirlenerek bu zonlarda alınacak önlem ve
öneriler belirtilir. Bahsedilen bu hususlar göz önüne alınarak Balçova jeotermal alanında
koruma alanları etüt çalışması yapılmıştır.
Çalışma sonucunda elde edilen verilere göre sondaj kuyularının 30 m çapında olan alanı ile
sıcak suların yüzeye çıkışını sağlayan fayların çevresi ile EK-2’ de görülen alan I. Derece
koruma alanı sınırı olarak belirlenmiştir.
II. Derece koruma alanı sınırı eldeki bugünkü verilere göre belirlenen muhtemel jeotermal
potansiyel alanı kapsamaktadır. Drenaj alanı sınırı ise III. Derece koruma alanı sınırı olarak
belirlenmiştir.