KASTAMONU-KARABÜK-ZONGULDAK ARASINDAKİ YÖREDE YENİ BULUNAN KUVARSİT VE PEGMATİT YATAKLARININ JEOLOJİSİ VE BİLİNEN VELİBEY FM. KUVARS KUMLARI HAKKINDA GÖRÜŞLER

ÖZET
        Kastamonu-Daday ve Karabük-Eflani arası yörede önceki yıllar, rezerv ve kaliteleri saptanan diğer kuvarsit yataklarına ek olarak üç kuvarsit yatağı daha bulunmuştur. Bunlardan Daday-Değirmencikköy Fındıklık Sırtı yatağı hidrotermal kökenli olup granit-metamorfik şist kontağında yer almakta, toplam 26 milyon ton görünür rezerve ve %96.5 SiO₂ %0.7 Fe₂O₃ kalitesine sahiptir. Eflani Saracıkköy-Kuz Tepe yatağı, Devoniyen yaşlı metamorfikler içinde bir ara seviye olarak yer almakta, toplam 26 milyon ton görünür ve 334 milyon ton muhtemel rezervi ve % 96.3 SiO₂ % 0.9 Fe₂O₃ tenörü içermektedir. Daday-Eflani asfaltı üzeri, Surdur Mahallesi hidrotermal kuvarsit yatağı ise granit-metamorfik şist kontağında yer almakta, toplam 9 milyon ton görünür ve 210 milyon ton muhtemel rezerve ve % 96.2 SiO₂ % 1.3 Fe₂O₃ tenörüne sahip olmaktadır. Görünür rezervlerin hepsi arazide üstü açık olup üç boyutta görüldüğü için hacimsel olarak doğru olmakla beraber yeterli numune alınamadığı için tenör açısından yaklaşıktır.
        Bu yatakların, gazbeton (ytong), ferrokrom ve demirçelik sanayilerinde hammadde olarak kullanılabilecek kalite ve rezervlerde olduğu anlaşılmaktadır.
        Zonguldak yöresi Velibey fm, kuvars kumlarının bir kısmının sondajlı etüdü daha önce MTA Maden Etüt Dairesi'nce yapılmış ve yıkama flotasyon ve manyetik seperasyondan sonra cam ve döküm sanayi hammaddesi olarak kullanabilecek kalite ve rezervlerde olduğu saptanmıştır. Bu formasyonun henüz etüdü yapılmayan bölümlerinin de etüdünün tamamlanması, bölgenin, Türkiye'de nadir bulunan kalitedeki kuvars kumu potansiyelinin saptanması açısından önem kazanmaktadır.
        İri ortoklas kristalleri, Karabük'ün batısında Filyos Çay Vadisi'nde granit mostraları içerisindeki pegmatit damarlarının tamamını oluşturmaktadır. Pegmatitler basit ve sade ortoklas pegmatitleri olup metasomatik aliterasyon, halojen ve aksesuar mineral içeren kompleks pegmatit tipinde değildir.
        Pegmatit damarları, granit mostralarının yaklaşık % 2.5'nu kaplamakta, kalınlıkları bir kaç santimetreden 40 m'ye kadar değişen çok düzensiz görüntüler sergilemektedir.
        Alınan numunelerin 1150 °C ve 1300 °C'de yapılan pişme testleri, renkli pişen seramiklere eritici olarak katılabileceğini, gri ve açık gri renkli sinterleşme ve erime görüldüğünü belirtmektedir. Farklı yerden alınan ikinci parti numunelerin analiz sonuçlarında ise; K₂O oranı % 11.83-12.5 arası, Fe₂O₃ oranı % 0.00-0.4 arası, Na₂O oranı % 2.3-2.34 arası ve Al₂O₃ oranı % 16.92-18 arası gelmiştir. Feldspatların bir kısmı bu kalitededir. Türkiye'de bu tip kaliteli potas feldspatları son yıllarda aranır hale gelmiş ve ithal edilmeye başlanmıştır.