ÖZ

Bu çalışmada, güneybatı Türkiye’deki diri faylardan Muğla Fayı, Yatağan Fayı, Gökova Fay Zonu ve Milas Fayı’nın Karakuyu ve Beçin Segmentleri’nin aktif tektonik ve paleosismolojik özellikleri araştırılmıştır. Bu kapsamda, ilgili faylar üzerinde sırasıyla fay kinematik analiz çalışmaları ve hendekli paleosismoloji çalışmaları yürütülmüştür.

Muğla Fayı, Yatağan Fayı ve Gökova Fay Zoınu üzerinde yürtülen fay kinematik analiz çalışmalarına göre, bu faylar K06°–40°D – G06°-40°B arasında değişen yönlerde genişlemeli bir tektonik rejim altında gelişmiş normal faylardır. Bu genişlemeli tektonik rejimin, kuzey-kuzeydoğuya doğru dalan Afrika okyanusal litosferinin neden olduğu çekim kuvveti süreçleri (slab roll-back process) ile ilişkili olduğu değerlendirilmiştir.

Muğla Fayı’nın üretebileceği maksimum deprem büyüklüğü Mw 6,71, en büyük yer değiştirme miktarı 1,18 metre, ortalama yer değiştirme miktarı ise 0,59 metre olarak hesaplanmıştır. Muğla Fayı üzerinde yürütülen paleosismoloji çalışmalarında, son 4700 yıldan günümüze kadar geçen süre içerisinde, yüzey kırığı oluşturmuş 5 deprem tanımlanmış ve tarihlendirilmiştir. Muğla Fayı’nın son 4700 yıl içerisinde 750 ile 1450 yıl arasında değişmek üzere, ortalama 1100 yıllık bir deprem tekrarlanma aralığına sahip olduğu anlaşılmıştır. Paleosismolojik veriden elde edilen ortalama deprem tekrarlanma aralığı (1100 yıl) ve en büyük depremde meydana gelebilecek ortalama yer değiştirme miktarı (0,59 metre) göz önüne alındığında, Muğla Fayı için yıllık kayma hızı ortalama 0,53 mm/yıl olarak hesaplanmıştır.

Yatağan Fayı üzerinde yürütülen paleosismoloji çalışmaları sonucunda, son 10807 yıldan günümüze, yüzey kırığı oluşturmuş 4 deprem tanımlanmış ve tarihlendirilmiştir. Yatağan Fayı’nın son 10807 yıl içerisinde 2200 yıl ile 3750 yıl arasında değişmek üzere, ortalama 3150 yıllık bir deprem tekrarlanma aralığına sahip olduğu anlaşılmıştır. Paleosismolojik veriden elde edilen ortalama deprem tekrarlanma aralığı (3150 yıl) ve en büyük depremde meydana gelebilecek ortalama yer değiştirme miktarı (0,43 metre) göz önüne alındığında, Yatağan Fayı için yıllık kayma hızı ortalama 0,13 mm/yıl olarak hesaplanmıştır.

Gökova Grabeni’ni kuzeyden sınırlandıran ana yapısal unsur olan Gökova Fay Zonu’nun her bir 

segmentinin tekil kırılması durumunda üretebileceği maksimum deprem büyüklükleri Mw 6,12 ile 6,68 

arasında hesaplanmıştır. Gökova Fay Zonu’nun toplam 30 km uzunluğundaki Türkevleri ve Ören 

segmentlerinin birlikte kırılması durumunda üretebileceği en büyük deprem Mw 6,81, en büyük yer 

değiştirme miktarı 1,50 metre, ortalama yer değiştirme miktarı ise 0,70 metre olarak 

hesaplanmıştır. Toplam 60 km uzunluğundaki 4 segmentin birlikte kırılması durumunda ise Gökova Fay 

Zonu’nun üretebileceği en büyük deprem Mw 7,21, en büyük yer değiştirme miktarı 3,29 metre, 

ortalama yer  değiştirme miktarı ise 1,27 metre olabilir. Gökova Fay Zonu’nun Türkevleri ve Ören 

Segmentleri, son 4207 yıl içerisinde 495 ile 1768 yıl arasında değişmek üzere, ortalama 1266 yıllık 

bir deprem tekrarlanma aralığına sahiptir. Paleosismolojik veriden elde edilen ortalama deprem 

tekrarlanma aralığı (1266 yıl) ve Türkevleri ve Ören Segmentleri’nin çok segmentli kırılması 

durumunda, üretebileceği en büyük depremde meydana gelebilecek ortalama yer değiştirme miktarı 

(0,70 metre) göz önüne alındığında, Muğla Fayı için yıllık kayma hızı ortalama 0,55 mm/yıl olarak 

hesaplanmıştır.

Milas Fayı üzerinde yürütülen hendekli paleosismoloji çalışmalarında, fayın güncel sismik 

etkinliğine yorumlanabilecek bir veri elde edilmemiştir. Bölgede etkinliği devam eden yaklaşık K-G 

yönlü genişlemeli bir tektonik rejim altında, KB-GD doğrultulu sağ-yanal doğrultu atımlı bir fayın 

çalışabilirliği kinematik açıdan sorgulanmalıdır.

Muğla, Yatağan ve Gökova Fay Zonları bölgesel anlamda deprem tehlikesi barındıran önemli aktif 

yapılardır. Bu yapıların etki alanlarında, Muğla il merkezi başta olmak üzere, Bodrum, Marmaris, 

Milas gibi önemli turizm merkezleri ve Yeniköy Kemerköy Termik santrali gibi önemli enerji üretim 

tesisleri bulunmaktadır. Söz konusu alanlarda, bu fayların en önemli deprem tehlike kaynakları 

olarak değerlendirilmesi kuvvetle önerilir.