1. ÖZ

Polatlı Belediyesi uhdesinde bulunan 06/2011/151 ruhsat no.lu Karacaahmet- Çağlayık ve 06/2011/160 

no.lu Karahamzalı jeotermal kaynak arama ruhsat sahalarında, MTA Genel Müdürlüğü ile Polatlı 

Belediyesi arasında 26.08.2014 tarihinde imzalanan sözleşme gereği, gerçekleştirilen etüt 

(jeoloji-jeofizik-hidrojeokimya) çalışmaları ile sondaj lokasyonu/lokasyonları belirlenmesi 

amaçlanmıştır.

Karacaahmet-Çağlayık jeotermal kaynak arama ruhsat sahasında en yaşlı birim Üst Kretase-Paleosen 

yaşlı Beypazarı Granitoyidi’dir. Bölgesel olarak granit, granodiyorit, diyorit, monzonit ve alkali 

feldispat granitlerle temsil edilir. Granodiyoritler içerisinde yer yer iri kristalli feldispat 

mineralleri ile plajiyoklas, amfibol, kuvars, piroksen ve biyotit mineralleri izlenmektedir. 

Granitler içerisinde, tektonizmaya bağlı olarak yerleşen aplit ve pegmatit daykları şeklinde damar 

kayaçları da gözlenmektedir. Beypazarı Granitoyidi üzerine uyumsuz olarak Üst Miyosen-Alt Pliyosen 

yaşlı Neojen çökelleri gelmektedir. Neojen çökelleri gri-bej renkli çakıltaşı, kumtaşı, kiltaşı, 

kil, marn, çakıl, killi kireçtaşı, üst seviyelerinde jips, yer yer piroklastik ara seviyeleri ve 

kırmızı renkli çamurtaşı ara katkılarından oluşur. Kuvaterner; traverten ve alüvyonlarla temsil 

olunur. Alüvyon çimentolanmamış çakıl, kum, silt, kil gibi malzemeden oluşmaktadır. Traverten 

çökelleri ise ruhsat sahasının içinde kaldığı bölgede granitler içerisinden çıkan sızıntı 

şeklindeki sıcak su kaynaklarının çevresindeki dar bir alanda gözlenmektedir.

Orta Miyosen’de başlayan çarpışmanın sonucu olarak etkili olan, yaklaşık K-G yönlü gelişen sıkışma 

tektonik rejimi genelde tüm bölgenin ve inceleme alanının jeodinamik evriminde en etkili unsurdur. 

Beypazarı Granitoyidi, Karacaahmet-Çağlayık ruhsat alanının yaklaşık 31 km KB'inde Sakarya 

Nehri'nin kıyısındaki Kapullu Hamamı’na kadar devam etmektedir. Diker vd. (2006) Kapullu kaynağının 

oluşumunu aydınlatabilmek için granitoyidlerde süreksizlik ölçümü yapmışlardır. Yapılan 1.750 adet 

süreksizlik ölçümü sonucunda bölgede yaklaşık D-B yönlü bir sıkıştırmanın ve bundan dolayı K-G 

yönlü bir çekmenin varlığı ortaya konulmuştur. Bu sıkıştırma ve çekme kuvvetleri sonucunda inceleme 

alanında KB-GD ve KD-GB doğrultulu normal fay sistemleri gelişmiştir. Bu fay sistemleri yerin 

derinliklerine sızan ve ısınan meteorik suların yüzeye ulaşmasını sağlamaktadırlar. Karacaahmet 

sıcak ve mineralli su kaynağı da KB-GD doğrultulu fay ile KD-GB doğrultulu fayın kesişme noktasında 

yer almaktadır.

06/2011/151 no.lu Karacaahmet-Çağlayık jeotermal kaynak arama ruhsat sahasında alüvyon ve Neojen’e 

ait killi seviyelerle, granitoyidlerin masif kesimleri örtü karakteri gösterirler. Granitoyidlerin 

altere kesimleri, granitoyidler içinde gelişen eklem sistemleri ve kırıklar jeotermal akışkan için 

rezervuar özellikleri taşırlar. Karacaahmet- Çağlayık sahasında granitler içerisine mağmatik 

süreçlere bağlı olarak yerleşmiş andezitler, granitlerle benzer yaşlara sahiptirler. Bazı 

granit-bazik kayaç geçişlerinde dereceli geçişleri gözlenirken bazı segmentlerde de sıvı 

karışmazlığı nedeniyle keskin geçişler olarak gözlenir. Bu keskin geçişler zaman zaman bir kırık 

gibi davranarak akışkan için taşıyıcı karaktere sahip olabilmektedir (Açıkgöz ve diğerleri, 2008).

06/2011/160 no.lu Karahamzalı jeotermal kaynak arama ruhsat sahası için bölgesel jeoloji temel ve 

örtü serileri olmak üzere genel olarak iki kısımdan oluşmaktadır.  Jeolojik  temeli  Sakarya  

Zonu’na  ait  kaya  türleri  temsil  ederken,

Mesozoyik yaşlı bu temel kayaçlar Senozoyik yaşlı örtü birimlerce üzerlenmektedir.

Bölgede jeolojik istifin temeli kırıntılılar ve düşük dereceli meta kırıntılılardan oluşan Triyas 

yaşlı Karakaya formasyonu ile başlamaktadır. Temel istif en üstte neritik kireçtaşlarından oluşan 

Üst Jura-Alt Kretase yaşlı Bilecik Kireçtaşı ile sonlanmaktadır. Bölgede temel istifi uyumsuz 

olarak örten sedimanter ağırlıklı birimler Haymana-Polatlı İstifi içerisinde değerlendirilmektedir 

(Bilgin ve diğerleri, 2010). Çalışma sahası ve yakın çevresinde bu istifi temsil eden birimler sığ 

denizel-karasal ortam çökellerinden oluşan Daniyen-Selandiyen (Paleosen) yaşlı Kartal formasyonu 

ile başlamaktadır. Kartal formasyonunu geçişli olarak denizel çökellerden oluşan 

Selandiyen-İlerdiyen (Üst Paleosen-Alt Eosen) yaşlı Kırkkavak formasyonu örtmektedir. Üst Miyosen- 

Alt Pleyistosen yaşlı Alagöz formasyonu yelpaze, akarsu ve göl çökelleri ile volkanitlerden 

oluşmakta, ilişkide olduğu diğer formasyonları uyumsuz olarak örtmektedir. İstifi en üstte uyumsuz 

olarak örten Kuvaterner yaşlı çökeller ise alüvyon ve travertenden oluşmaktadır.

Bölge tektonik yapısını, Neo-Tetis’in kuzey kolunun Kretase boyunca kapanması sürecinde özellikle 

Lütesiyen’deki kıta-kıta çarpışması öncesi kazanmıştır. Yaklaşık KB-GD ve KD-GB yönlü sıkışmalar 

sonucu çalışma alanında KD-GB ve KB- GD doğrultulu yapılar gelişmiştir. Bu yapılar kıvrım, fay ve 

bindirmeler şeklinde gözlenir.

Karahamzalı sahasında jeotermal sistem açısından Üst Jura-Alt Kretase yaşlı Bilecik kireçtaşları 

hazne kayayı, daha üst seviyelerdeki Kartal, Kırkkavak ve Alagöz formasyonlarına ait marn, 

çamurtaşı, silttaşı ve killi seviyeler örtü kayayı oluşturmaktadır.

06/2011/151 no.lu Karacaahmet-Çağlayık jeotermal kaynak aramam ruhsat sahasında sıcaklığı 39 0C 

olan 1 l/sn. debide bir kaynak (PÇK-1) vardır. Önceki yıllarda MTA Genel Müdürlüğü tarafından 

sahada yürütülen etüt çalışmalarının ardından yapılan jeotermal sondaj çalışmasında 236 m 

derinliğinde PÇ-1 kuyusu kazılmış, 15 l/sn. debide, 41 0C sıcaklığa sahip akışkan elde edilmiştir 

(Açıkgöz ve diğerleri, 2008; Açıkgöz, 2010). Sahada daha sonra Polatlı Belediyesi tarafından özel  

sektöre kazdırılmış 3 adet sondaj kuyusu (PÇ-2, PÇ-3, PÇ-4) bulunmaktadır. Sahadaki söz konusu 

sular Na-SO4-Cl tipindedir.

06/2011/160 no.lu Karahamzalı jeotermal sahasında Karahamzalı ve Karabenli köyleri civarında tespit 

edilmiş sıcak ve mineralli su kaynakları bulunmaktadır. Karahamzalı köyü yakın civarında tespit 

edilen kaynakların sıcaklıkları 25,9 ile 29,9 0C arasında değişmekte olup, Karabenli civarındaki 

kaynak boşalımlarının sıcaklıkları 31 0C ile 34 0C arasında değişmektedir. Karahamzalı köyü 

civarındaki sıcak su kaynakları Ca-Na-HCO3 ve Ca-Na-Mg-HCO3 tipi, Karabenli sıcak su kaynakları ise 

Na-CI-HCO3- SO4 tipi sular sınıfındadır.

Ruhsat sahalarında gerçekleştirilen jeoloji-jeofizik çalışmalarla elde edilen tüm verilerin 

birlikte değerlendirilmesi neticesinde; 06/2011/151 no.lu Karacaahmet- Çağlayık jeotermal kaynak 

arama ruhsat sahasında bir adet araştırma sondaj lokasyonu; 06/2011/160 no.lu Karahamzalı jeotermal 

kaynak arama ruhsat sahasında ise 4 adet araştırma sondaj lokasyonu belirlenmiş olup bunlardan 2 

tanesi gradyan sondaj lokasyonu olarak değerlendirilebilecektir.