ÖZET

Nadir toprak elementleri (NTE), benzersiz manyetik, fosforesan ve katalitik özellikleri sayesinde 

günümüzde büyük stratejik öneme sahiptir. Yeni nesil motorlar, manyetik ayırıcı, taşımacılık ve 

elektronik endüstrileri bu elementleri talep etmektedir. Ayrıca NTE, içerisinde bulundukları 

malzemeyi hafifletmekte ve yüksek sıcaklığa karşı direncini arttırmaktadır. Sc-AI, Sc-Mg, Y-AI, 

Y-Mg ve Nd-Mn gibi nadir toprak alaşımları, yüksek sıcaklıklarda korozyon direncini artırmaları ve 

kuvvetli oksitlenmeyi önleyici rolleri sayesinde metalurjide ve birçok alanda yaygın olarak 

kullanılmaktadırlar.

Rubidyum ve rubidyum bileşiklerinin eşsiz özellikleri sayesinde uzay endüstrisi, nükleer 

endüstrisi, ileri teknoloji endüstrisi ve enerji endüstrisi gibi alanlardaki kendisine yer bulmaya 

başlamaktadır. Termoelektrik jeneratörlerde, atom saatlerinde, fotosel ve lazer soğutma alanlarında 

kullanılmaktadır. Sağlık alanında ise rubidyum tuzlarının DNA ve RNA birbirinden ayrılmasında, 

katalizör ve biyokimyasal ajan olarak kullanılmaktadır.

Niyobyum elementinin niyobyum karbür ve nitrür yapıları yüksek ergime noktasından dolayı çelik 

endüstrisinde yaygın olarak tercih edilmektedir. Niyobyum elmenetinin kobalt, nikel ve demir ile 

birlikte oluşturduğu süper alaşımlar jet motorlarında kullanılmaktadır. Ayrıca niyobyum-germanyum 

(Nb3Ge), niyobyum-kalay (Nb3Sn) süperiletken mıknatısları manyetik rezonans görüntüleme gibi 

alanlarda kullanılmaktadır.

Malatya – Kuluncak bölgesinde bulunan kompleks cevherin ana minerallerini %45’ini Na-K feldspat 

(Na-K-AlSi3O8)), %20’sini piroksen+augit (Ca, Na, Fe, Mg, Mn-Si2O6), %11-12’sini alümina silikat 

(kil, mika) ve %6’sını kalsit mineralleri oluşturmaktadır. Kompleks cevher içeriğinde bulunan nadir 

toprak elementleri ve diğer değerli elemetlerin (Zr, Ce, La, Nb, Nd, Rb, Th, U, Y, Sr, Dy, Li, Pr, 

W) ağırlıkça miktarı %2,3 olarak tespit edilmiştir.

Kompleks cevherin içeriğinde bulunan nadir toprak elementlerinin ve değerli elementlerden olan Rb 

ve Nb elementlerinin kazanılması üzerine deneyler gerçekleştirilmiştir. Bu projede ilk olarak NTE, 

ardından sırasıyla Rb ve Nb elementleri zenginleştirme çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Teknolojik 

çalışmalar kapsamında, cevherleşmelere ait sahalarda mineralojik ve petrografik çalışmalar 

yapılarak cevherlerin yapı ve bileşimlerinin analizleri gerçekleştirilmiş olup, cevherin yapısına 

uygun cevher hazırlama, kavurma, özütleme, çöktürme ve solvent ekstraksiyon süreçleri 

gerçekleştirilmiştir.