ÖZ
Orta Torosların kuzey ve batı kesiminde Torid-Anatolid Bloğu’nun Kütahya
Bolkardağ Kuşağı’nın (Özcan ve diğ., 1989) Afyonkarahisar-Konya illeri arasında kalan
bölgesinde gerçekleştirilen bu çalışmada, stratigrafi, metamorfizma ve yapısal özelliklerine
göre birbirlerinden farklı üç adet yapısal birlik ile bunları örten Tersiyer yaşlı çökeller ayırt
edilmiştir. Bunlar, Konya ve Afyon Metamorfitleri, Aladağ Birliği ve Bozkır Birliği’ne ait
birimler ile bunları örten Tersiyer yaşlı örtü kayalarıdır.
Konya Metamorfitleri içerisinde, tabanda siyah renkli metasilttaşı, metaşeyl,
metaçört ile üste doğru siyah renkli çört nodüllü, orthoceraslı rekristalize kireçtaşı
düzeylerinden oluşan Orta-Geç Silüriyen-Erken Devoniyen yaşlı Yeniağıl formasyonu; ortakalın
tabakalı amphiporalı rekristalize dolomitik kireçtaşı ve kireçtaşlarından oluşan Orta
Devoniyen yaşlı Bozdağ formasyonu; metakumtaşı, şist, rekristalize kireçtaşı mercekleri ve
rekristalize kireçtaşları bloklarından oluşan Geç Devoniyen-Karbonifer yaşlı Halıcı
formasyonu ile bu formasyon içerisinde yer alan rekristalize dolomitik kireçtaşı ve
kireçtaşından oluşan Erken-Orta Karbonifer yaşlı Kurşunlu üyesi ve metabazik kayaçların
oluşturduğu Karadağ metabazit üyesi; tabanda kuvarsit, şist, kalkşist, metaçakıltaşı, üste
doğru orta-kalın tabakalı dolomitik rekristalize kireçtaşı ve kireçtaşından oluşan Geç
Permiyen yaşlı İscehisar formasyonu; kuvarsit, metaçakıltaşı, kalkşist, şist, metavolkanit ile
rekristalize kireçtaşı düzeylerinden oluşan Erken-Orta Triyas yaşlı Kıyır formasyonu ve bu
formasyon içerisinde yer alan metabazik ile metaasidik volkanik kayaçlardan oluşan Karatepe
üyesi; rekristalize dolomitik kireçtaşlarından oluşan Orta-Geç Triyas yaşlı Şaphane Dağı
formasyonu; rekristalize dolomitik kireçtaşı, kireçtaşı ve rekristalize çörtlü kireçtaşından
oluşan Jura-Kretase yaşlı Budağan formasyonu; en üstte ise metakumtaşı, şist,değişik türden
yaş ve kaya bloklarından oluşan Geç Kretase yaşlı Kayı formasyonu yer alır.
Afyon Metamorfitleri ile Konya Metamorfitleri’nin Geç Permiyen’den yaşlı birimleri
birbirinden farklı olup, bu istiflerin yanal yönde birbirleriyle olan ilişkileri, Tersiyer birimleri
tarafından örtülü olduğundan gözlenememiştir. Ilgın gölünün kuzeyinde, Konya
Metamorfitleri’nin üst bölümüne ait olduğu düşünülen Mesozoyik yaşlı birimlerin, Afyon
Metamorfitleri’ne ait birimleri de örttüğü gözlenmektedir. Bu Mesozoyik yaşlı birimler yanal
yönde batıya doğru takip edildiğinde Bolvadin civarında ilksel dokanakla Geç Permiyen ve
Prekambriyen yaşlı birimler ile ilişkili olarak gözlenmektedir. Muhtemelen Geç Permiyen
x
öncesi, Afyon Metamorfitleri’nin blok faylanma ile yükselip, Prekambriyen’e kadar olan
bölümü aşınmış ve Geç Permiyen yaşlı birimler Afyon ve Konya metamorfitlerinin daha yaşlı
formasyonlarını ortak olarak uyumsuzlukla örtmüş olmalıdır.
Afyon Metamorfitleri’ni, metagranit, metagabro, mikaşist, nadiren kuvarsit /
kuvarsşist düzeylerinden oluşan Prekambriyen yaşlı İhsaniye formasyonu; kuvarsit,
metaçakıltaşı, şist, kalkşist, rekristalize dolomitik kireçtaşı ve kireçtaşından oluşan Geç
Permiyen yaşlı İscehisar formasyonu; kuvarsit, metaçakıltaşı, şist, kalkşist, rekristalize
kireçtaşı ve metavolkanit düzeylerden oluşan Erken-Orta Triyas yaşlı Kıyır formasyonu;
rekristalize dolomitik kireçtaşlarından oluşan Orta-Geç Triyas yaşlı Şaphane Dağı
formasyonu; rekristalize dolomitik kireçtaşı, rekristalize kireçtaşı ve rekristalize çörtlü
kireçtaşlarından oluşan Jura-Kretase yaşlı Budağan formasyonu; metakumtaşı, şist, değişik
yaş ve türden kaya blokları içeren Geç Kretase yaşlı Kayı formasyonu oluşturmaktadır.
Aladağ Birliği’ni, tabanda kuvarsit, şeyl, fosilli rekristalize kireçtaşlarından oluşan
Geç Permiyen yaşlı Eldeş formasyonu; çakıltaşı, alacalı kumtaşı ve kireçtaşı düzeylerinden
oluşan Erken-Orta Triyas yaşlı Morbel Tepe formasyonu; dolomitik kireçtaşlarından oluşan
Orta-Geç Triyas yaşlı Gökçeyurt formasyonu; dolomitik kireçtaşı ve kireçtaşlarından oluşan
Jura-Kretase yaşlı Kızılören formasyonu oluşturmaktadır.
Bozkır Birliği Gülbahar Napı, Domuzdağı Napı, Hatip Ofiyolitik Melanjı ve
Çayırbağı Ofiyoliti’nden oluşmaktadır.
Gülbahar napını, çörtlü kireçtaşlarından oluşan Jura-Kretase yaşlı Sarıkız
formasyonu oluşturmaktadır.
Domuzdağı Napı, megalodont fosilleri içeren orta-kalın tabakalı kireçtaşlarından
oluşan Orta Triyas-Liyas yaşlı Loras formasyonu; kireçtaşı ve çörtlü kireçtaşı düzeylerinden
oluşan Jura-Kretase yaşlı Midos Tepe formasyonu; şeyl, silttaşı ile değişik tür ve yaşta kaya
blokları içeren Geç Kretase yaşlı Gökkuyu Yayla formasyonunu içermektedir.
Hatip Ofiyolitik Melanjı, değişik tür ve yaşta kaya blokları, spilitik bazalt, ultramafit
kaya blokları ile matriksten oluşmaktadır.

Çayırbağ Ofiyoliti, serpantinleşmiş peridotit ve piroksenitten oluşmaktadır. Yer yer
manyezit oluşukları gözlenmektedir. Hatip Ofiyolitik Melanjı ve Çayırbağ Ofiyoliti'nin
yerleşim yaşı Geç Kretase’den sonra olmalıdır.
xi
Tersiyer çökellerinin tabanında, çakıltaşı, kiltaşı, silttaşı, kumtaşı, killi
kireçtaşlarından oluşan Geç Paleosen- Orta Eosen yaşlı Hanköy formasyonu bulunmaktadır.
Afyon ve Konya havzasında Hanköy formasyonundan sonra üste doğru, çakıltaşı,
kumtaşı, kiltaşı, marn, kireçtaşı ve linyit damarları içeren Erken-Orta Miyosen yaşlı Yeniköy
formasyonu, genel olarak ignimbiritlerden oluşan Erken-Orta Miyosen yaşlı Seydiler
ignimbiriti ve trakit, andezit ve trakiandezit bileşimli lav ve domlardan oluşan Erken-Orta
Miyosen yaşlı Emirdede formasyonu, çakıltaşı, kumtaşı, silttaşı, çamurtaşı, killi kireçtaşı,
kireçtaşı ve volkanik kayaç düzeylerinden oluşan Orta-Geç Miyosen yaşlı Gebeciler
formasyonu, bazaltik lavlardan oluşan Orta Miyosen yaşlı Karakaya bazalt üyesi, andezitik
lav ve piroklastiklerden oluşan Orta-Geç Miyosen yaşlı Volkanit üyesi, çakıltaşı, kumtaşı,
çamurtaşı, silttaşı, killi kireçtaşı, kireçtaşı, andezit ve bazalt bileşimli lav ve piroklastiklerden
oluşan Geç Miyosen-Erken Pliyosen yaşlı Dilekçi formasyonu, çakıltaşı, kumtaşı, çamurtaşı
ardalanmasından oluşan Geç Miyosen-Erken Pliyosen yaşlı Çakıltaşı üyesi; tüf, aglomera ve
piroklastiklerden oluşan Geç Miyosen-Erken Pliyosen yaşlı Küçükmuhsine piroklastit üyesi,
andezit ve bazalt bileşimli lavlardan oluşan Geç Miyosen-Erken Pliyosen yaşlı Sulutaş
volkanit üyesi, çakıltaşı, kumtaşı, çamurtaşı ardalanmasından oluşan Geç Pliyosen-
Kuvaterner yaşlı Topraklı formasyonu, başlıca kiltaşı, kumlu çakıltaşı, marn, kumtaşı,
çakıltaşı, linyit araseviyeli Geç Pliyosen-Kuvaterner yaşlı Dursunlu formasyonu ile
Kuvaterner yaşlı yamaç molozu, alüvyon ve traverten yer almaktadır.
Torid-Anatolid Bloğu’na ait litosferin Geç Kretase’de kuzeye dalmaya başlaması ile
bugün Afyon ve Konya metamorfitleri olarak tanımlanan birimler muhtemelen Geç Kretase-
Erken Paleosen yaş döneminde yüksek basınç–düşük sıcaklık metamorfizması (YB/DS)
geçirmişlerdir.
Bu metamorfik birimlerin kuzeyinde ve inceleme alanı dışında yer alan Tavşanlı
Zonu’na ait birimler de Kampaniyen’de yüksek basınç-düşük sıcaklık metamorfizmasından
etkilenmişlerdir.
Geç Kretase sonrası başlayan sıkışmalı rejim Geç Paleosen öncesi durağanlaşmış
olmalıdır. Çünkü Afyon Metamorfitleri ile Domuzdağı Napı’na ait birimler, Geç Paleosen-
Orta Eosen yaşlı Hanköy formasyonu tarafından ortak olarak uyumsuzlukla örtülmektedir.
Konya Metamorfitleri’ni oluşturan birimler içinde gözlenen ekaylı yapıların da Geç Paleosen
öncesi gerçekleştiğini düşünmekteyiz. Arazi gözlemlerine göre inceleme alanında gerilmeli
xii
rejim Oligosen sonrası Miyosen döneminde de etkili olmaya başlamış, çöküntü ve yükselim
alanları gelişmeye başlamış olmalıdır