ÖZ 2017-33-13-16 proje özel kod numaralı Orta Karadeniz Jeotermal Enerji Aramaları Projesi (Amasya, Çorum, Tokat) kapsamında, MTA Genel Müdürlüğü adına tescilli 2015/10 no.lu Tokat-Niksar, 2015/11 no.lu Tokat-Niksar-Mahmudiye ve 2015/12 no.lu Tokat-Niksar-Haydarbey jeotermal kaynak arama ruhsat sahalarında jeotermal sistemin araştırılması, potansiyellerinin ortaya çıkarılması ve ülke ekonomisine kazandırılması amacıyla, jeoloji, hidrojeokimya ve jeofizik elektrik (DES, SP) çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Çalışma kapsamında 2021-33-13-06 özel kodlu “Orta ve Doğu Anadolu Jeotermal Aramaları (Tokat-Niksar) Projesi” kapsamında 2015/12 Nolu Tokat Niksar Haydarbey ruhsat sahasında 1.169,40 m derinliğinde 1 (bir) adet jeotermal araştırma sondajı yapılmıştır. TND-2021/1 jeotermal araştırma sondajı Tokat ili Niksar ilçesi yaklaşık 6,5 km güneybatısında, Niksar-Tokat karayolu yaklaşık 250 m batısında yer almaktadır. 1.169,40 m derinliğinde tamamlanan TND-2021/1 jeotermal araştırma sondajına ait lokasyon, MTA Genel Müdürlüğü-Enerji Hammadde Etüt ve Arama Dairesi’nin 2017 yılı iş programında yer alan 2017-33-13-16 özel kod numaralı Orta Karadeniz Jeotermal Enerji Aramaları (Amasya, Çorum, Tokat) Projesi kapsamında yapılan jeotermal enerji amaçlı etüt çalışmaları sonrasında belirlenmiştir. TND-2021/1 jeotermal araştırma sondajı 1/25.000 ölçekli G37-c3 paftasındaki Y: 322897 D, X: 4489445, Z: 319m koordinatlarına sahip noktada yapılmıştır. TND-2021/1 jeotermal araştırma sondajına ait çalışmalar sırasında kesilen seviyeler üstten alta doğru sırasıyla kısaca şu şekildedir: (1) Yumaklı formasyonu (Ky) (0-327,00 m), (2) Doğdu formasyonu (JKd) (327,00-1.048,00 m) ve (3) Seyfe formasyonu (Js) (1.048,00-1.169,40 m). Kuyuda jeotermal rezervuar parametrelerinin, kaçaklı düzeylerin, üretime açılacak zonların belirlenmesi gibi amaçlarla 1.169,40 m’de 75 saat beklemeli termik ölçüsü alınmıştır. Alınan bu ölçüye göre 1.169,40 m derinlikte 20,4 °C sıcaklığı ölçülmüştür. Kuyu delme çalışmaları kapsamında, 17 1/2” çaplı matkapla yüzeyden itibaren 331,00 m derinliğe kadar ilerlenmiş, kuyu emniyetini sağlamak ve üst kısımlardan düşük sıcaklıklı akışkanın kuyu içerisine karışmasını önlemek amacıyla 0,00-326,00 m arasına 133/8” çaplı casing muhafaza borusu inilmiş ve boru arkası başarılı bir şekilde çimentolanmıştır. Ardından, delme işlemine 1.167,50 m derinliğe kadar 121/4” çapla devam edilmiştir. 886,50 m derinlikten itibaren tam kaçaklı yapılan ilerleme nedeni ile kırıntı alınamadığı için kesilen son formasyonu görmek adına 1.167,50-1.169,40 m’ler arasında 6 1/8” karotiyerle karot alınmış ve kuyuda ilerleme durdurulmuştur. Kuyu, teçhiz işlemleri tamamlandıktan sonra kompresörlü üretime açılmıştır. Yapılan kompresörlü üretim neticesinde yaklaşık 150 l/sn. debide, 16,5 °C sıcaklıkta akışkan gelişi gözlenmiştir. TND-2021/1 sondajında yapılan üretim çalışmalarının en son aşamasında 1 adet su numunesi alınmıştır. Alınan su numunesinin analizi MTA Genel Müdürlüğü, MAT Dairesi Başkanlığında yaptırılmıştır. Alınan bu numune 2017 yılında iş programı kapsamında 2017-33-13-16 özel kod no.lu Orta Karadeniz Jeotermal Enerji Aramaları Projesi (Amasya, Çorum, Tokat) kapsamında alınan numunelerle beraber değerlendirilmiştir. Kuyuda kompresörlü üretim çalışmaları tamamlandıktan sonra üretilen akışkanın kimyası, karakteri ve kökeninin anlaşılması adına su kimyasına yönelik 1 adet asitsiz numune alınmıştır. Bu su numunesi MTA Genel Müdürlüğü, MAT Dairesi ii Başkanlığında analiz edilmiştir. TND-2021/1 sondajından alınan su numunesi 2017.33.13.16 kod no.lu Jeotermal Enerji Araştırma projesi Etüt çalışmalarında (Amasya, Çorum, Tokat) kaynak ve kuyulardan elde edilen akışkanların analizlerinden elde edilen sonuçlarla kıyaslanmıştır. TND-2021/1 sondaj numunesinde hâkim katyon kalsiyum, hâkim anyon ise bikarbonattır. Kimyasal analiz sonuçları kullanılarak çizilen yarı logaritmik Schoeller diyagramlarından suların kökensel ilişkilerini doğru yorumlayarak Piper diyagramıyla birlikte TND-2021/1 sondajına ait jeotermal akışkanın kalsiyum bikarbonatlı sular sınıfına girdiği anlaşılmıştır. TND-2021/1 sondajına ait kimyasal analiz sonuçları kullanılarak çizilen Piper diyagramına göre sondajdan elde edilen jeotermal akışkanın karbonatlı ve sülfatlı, Ca+Mg>Na+K ile HCO3+CO3>Cl+SO4 olan, zayıf asit kökleri güçlü asit köklerinden fazla, karbonat sertliği karbonat olmayan sertliğinden büyük, karbonat sertliği %50’den fazla, CaCO3 ve MgCO3’lı sular sınıfına girdiği anlaşılmıştır. TND-2021/1 jeotermal araştırma sondajından alınan su numunesi Uluslararası Hidrojeologlar Birliği (AIH) sınıflamasına göre kalsiyumlu, sodyumlu, magnezyumlu, bikarbonatlı, mineralce fakir soğuk sular sınıfına girmektedir. TND-2021/1 jeotermal araştırma sondajdan alınan akışkanın analiz sonuçlarının Langelier ve Ludwing (1942) diyagramında değerlendirilmesi sonucunda I> +0,1 (pH= 7,8; pHs= 7,25) olduğu için kabuk yapıcı özellikte olduğu anlaşılmıştır. Üretim sırasındaki basınç kayıpları ile jeotermal kuyu sularında kabuklaşma sorunuyla karşılaşılması muhtemeldir. TND-2021/1 jeotermal araştırma sondajından elde edilen akışkandan izotop numunesi alınmadığı için izotopik değerlendirmelerde kullanılamamıştır. TND-2021/1 jeotermal araştırma sondajında 1.169,40 m derinlikte iken 05.10.2021 tarihinde, çamur sirkülasyonunun kesilmesinden 75 saat sonra alınan 15 dakika beklemeli kuyu taban sıcaklığının 20,4 °C olarak ölçülmesinden sonra kuyuda ilerleme durdurulmuştur. Bunun ardından, çıplak kuyuda kompresörlü üretim yapılmıştır. Kompresörlü üretim çalışması sonucunda yaklaşık 150 l/sn. debide, 16,5 °C sıcaklığında akışkan gelişi gözlenmiştir. TND-2021/1 sondajına ait kuyu bilgileri, 886,50-888,00 m’ler arasında kireçtaşları içerisinde meydana gelen tam kaçak, yaklaşık 881-886,50 m’ler arasında meydana gelen ilerlemenin çok kısa sürede gerçekleşmesi, düşük jeotermal gradyan, elde edilen akışkanın debisi ve sıcaklığı, civarda jeotermal arama amçlı açılan sondajlardan elde edilen sığ derinliklerdeki yüksek sıcaklıklar vb. gibi veriler beraber değerlendirildiğinde karstik erime boşluğu kaynaklı hızlı ve yüksek debili akışkanların sistemi soğuttuğu düşnülmüştür. Bu nedenle TND-2021/1 araştırma sondajından elde edilen tecrübelerin gelecekte çalışma alanı ve yakın civarında jeotermal arama amaçlı açılacak sondajlarda hassas bir şekilde dikkate alınması gerektiğini göstermiştir.