ÖZ

Doğu Karadeniz Bölgesinin orta-kuzey kesiminde Trabzon-Giresun-Gümüşhane il sınırları içerisinde yer alan inceleme alanının temelinde erken Karbonifer yaşlı metabazit ve şistlerden oluşan Pulur metamorfitleri ile Karbonifer yaşlı Gümüşhane granitoyidi yer alır. İnceleme alanında Pulur metamorfitleri ile Gümüşhane granitoyidinin ilişkisi gözlenmez. İnceleme alanı dışında (Gümüşhane-Bayburt dolaylarında) Gümüşhane granitoyidi, Pulur metamorfitlerini kesmektedir. Paleozoyik temel üzerine uyumsuz olarak gelen Erken-Orta Jura yaşlı Şenköy formasyonu bazik-ortaç ve asidik bileşimli volkanitler ile çakıltaşı, kumtaşı, kiltaşı ve marnlardan oluşmakta olup Geç Jura-Erken Kretase yaşlı kumtaşı, kumlu kireçtaşı, dolomit, dolomitik kireçtaşı ve kireçtaşlarından oluşan Berdiga formasyonu tarafından uyumsuz olarak üzerlenir.

Kretase (Apsiyen sonrası)-Paleosen dönemi inceleme alanının kuzeyinde ve güneyinde önemli litolojik ve stratrigrafik farklılıklar göstermektedir. Bölgenin kuzeyi kısmen Apsiyen’de başlayan Geç Kretase boyunca etkin olan yay volkanizmasının etkisi altında kalmış ve bu volkanizmaya ara seviyeler halinde sedimanter kayaçlarda eşlik etmiş olup bölgede oldukça kalın volkano-sedimanter istifler gelişmiştir. Maastrihtiyen başlarında (Olasılı erken Maastrihtiyen) yay volkanizmasının etkinliği zayıflamış ve volkano-sedimanter kayaçlardan oluşan istifler üzerine Maastrihtiyen-Paleosen yaşlı kırıntılı ve karbonat kayaçlar çökelmiştir. Bölgenin güneyinde ise Geç Kretase boyunca yer yer volkanik ara katkılar içeren sedimanter kayaçların egemen litolojiyi oluşturduğu stratigrafik istif gelişmiştir. İnceleme alanında Kretase (Apsiyen sonrası)-Paleosen dönemi yukarıda değinildiği gibi farklı litolojik ve stratigrafik özellikler gösterdiği için Kuzey zon ve Güney zon başlığı altında bölümlere ayrılarak ele alınmıştır. Kuzey zon; Kretase (Apsiyen ve sonrası) yaşlı yay volkanizmasının yoğun olarak görüldüğü volkano-sedimanter birimleri (Akarsu formasyonu-Yağmurdere formasyonu-Çatak formasyonu-Kızılkaya formasyonu-Çağlayan formasyonu-Çayırbağ formasyonu) ve volkano-sedimanter birimler üzerinde yer alan genel olarak kırıntılı ve karbonat kayaçlardan oluşan Maastrihtiyen-Paleosen yaş aralığındaki birimleri (Kireçhane formasyonu ve Ağıllar formasyonu) kapsamaktadır.  Yay önü havzayı temsil eden Güney zon ise genel olarak sedimanter kayaçlardan oluşmuş Turoniyen-Maastrihtiyen yaşlı birimi (Mescitli formasyonu) kapsamaktadır.

İnceleme alanının kuzeyinde (Kuzey zon) Geç Jura-Erken Kretase yaşlı Berdiga formasyonu üzerinde Apsiyen-Senomaniyen yaşlı kumtaşı, kiltaşı, marn, kireçtaşı, blok ve moloz akması çökelleri ile bazik bileşimli volkanitlerden oluşan Akarsu formasyonu yersel uyumsuzlukla yer alır. Kuzey zonun genellikle güney kesimlerinde yayılım gösteren ve Akarsu formasyonu üzerinde yersel uyumsuzlukla yer alan Turoniyen-Kampaniyen yaşlı Yağmurdere formasyonu bazik-ortaç bileşimli volkanitler ile epiklastik kumtaşı, kiltaşı, silttaşı, marn, kireçtaşı ile blok ve moloz akması çökellerinden oluşur. Kuzey zonun genellikle kuzey kesimlerinde yayılım gösteren ve Yağmurdere formasyonu ile yer yer yanal düşey geçiş gösteren, tabanda Akarsu formasyonu üzerinde yersel uyumsuzlukla yer alan ve birbirlerini uyumlu olarak üzerleyen Turoniyen-Kampaniyen yaş aralığındaki birimler ise alttan üste doğru Turoniyen-Santoniyen yaşlı bazik-ortaç bileşimli volkanitler ile epiklastik kumtaşı, kiltaşı, silttaşı, marn ve kireçtaşlarından oluşan Çatak formasyonu, Santoniyen yaşlı asidik bileşimli volkanitler ile kiltaşı, marn ve kireçtaşlarından oluşan Kızılkaya formasyonu ve geç Santoniyen-Kampaniyen yaşlı bazik-ortaç bileşimli volkanitler ile epiklastik kumtaşı, kiltaşı, silttaşı, marn ve kireçtaşlarından oluşan Çağlayan formasyonundan oluşur. Bütün bu birimler Geç Kretase yaşlı Kaçkar granitoyidi-I tarafından kesilmektedir. Turoniyen-Kampaniyen yaşlı Yağmurdere formasyonu ve geç Santoniyen-Kampaniyen yaşlı Çağlayan formasyonunu uyumlu olarak üzerleyen Kampaniyen-Maastrihtiyen yaşlı Çayırbağ formasyonu asidik bileşimli volkanitler ile epiklastik kumtaşı, kiltaşı, silttaşı, marn ve kireçtaşlarından oluşmaktadır. Çayırbağ formasyonu üzerinde, yer yer çok ince bazalt ara seviyeleri içeren kiltaşı, marn, kireçtaşı ve kalsitürbiditlerden oluşan Maastrihtiyen yaşlı Kireçhane formasyonu uyumlu olarak yer alır. Çakıltaşı, kumtaşı, kumlu kireçtaşı ve kireçtaşlarından oluşan Maastrihtiyen-Tanesiyen yaşlı Ağıllar formasyonu altındaki birimleri uyumsuz olarak üzerler.

İnceleme alanının güneyinde (Güney zon) Geç Jura-Erken Kretase yaşlı Berdiga formasyonu üzerinde uyumsuz olarak yer alan Turoniyen-Maastrihtiyen yaşlı Mescitli formasyonu yer yer bazik-ortaç ve asidik bileşimli volkanit ara katkıları içeren kumtaşı, kumlu kireçtaşı, kireçtaşı, killi kireçtaşı, kiltaşı, silttaşı ile blok ve moloz akması çökellerinden oluşur. Birimin tabanında yer alan bazik bileşimli volkanitler Yoğurtlu bazalt üyesi adı altında ele alınmıştır.

İnceleme alanının kuzeyinde ve güneyinde yer alan bütün bu birimler orta Eosen yaşlı bazik-ortaç ve asidik bileşimli volkanitler ile çakıltaşı, kumtaşı, kiltaşı, silttaşı, marn ve kireçtaşlarından oluşan Kabaköy formasyonu tarafından uyumsuz olarak örtülür. Kabaköy formasyonunun tabanında yer alan ve yer yer bazalt ara seviyeleri içeren çakıltaşı, kumtaşı, kiltaşı, marn ve kireçtaşlarından oluşan seviyeler Çamlık üyesi, birimin orta seviyelerinde yer alan kiltaşı, marn ve epiklastik kumtaşı ara seviyeleri içeren riyolit ve piroklastikleri Esenler üyesi ve birimin üst seviyelerinde yer alan tüf ara katkılı kiltaşı, silttaşı, marn ve kireçtaşı ardalanması Kavacık üyesi adı altında ele alınmıştır. Bütün bu birimler Eosen yaşlı Kaçkar granitoyidi-II tarafından kesilmektedir. Kabaköy formasyonu üzerinde uyumsuz olarak yer alan geç Miyosen-Pliyosen yaşlı Beşirli formasyonu çakıltaşı, kumtaşı, kiltaşı, marn ve alkali volkanitlerden oluşur. Birim içerisinde yer alan alkali volkanitler Trabzon volkanit üyesi adı altında ele alınmıştır. Çakıltaşı, kumtaşı ve çamurtaşlarından oluşan Pliyo-Kuvaterner yaşlı Hamidiye formasyonu altındaki birimleri uyumsuz olarak üzerlemektedir. Kuvaterner yaşlı alüvyon, heyalan, traverten ve yamaç molozu çökelleri bölgenin en genç sedimanter örtü birimlerini oluşturmaktadır.