1. ÖZ

Türkiye’nin en büyük kömür havzasında yer alan Çöllolar Açık Kömür işetmesinde 2011 yılında meydana 

gelen iki büyük heyelan neticesinde toplam 50 milyon m3 hacimde toprak kayması olmuş, bu maden 

kazasında 11 maden çalışanı vefat etmiştir.Yaşanan maden kazasının ardından, Çöllolar Açık Kömür 

İşletmesinde tekrar kömür üretimine geçilebilmesi için yeni bir işletme planı hazırlanmasına karar 

verilmiş ve bunun için de yeni bir yeraltısuyu drenaj programının geliştirilmesinin gerekliliği 

belirlenmiştir. Bu hedef kapsamında Elektrik Üretim Anonim Şirketi (EÜAŞ); Maden Tetkik ve Arama 

Genel Müdürlüğü’nden (MTA) Çöllolar kömür sahası için bir yeraltısuyu akım modeli ve susuzlaştırma 

planı yapılmasını talep etmiştir.

Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü(MTA) ile Elektrik Üretim Anonim Şirketi Genel Müdürlüğü 

(EÜAŞ) arasında, 08/06/2016 tarihinde “Kahramanmaraş İli Afşin-Elbistan Kömür Havzası Çöllolar 

Sahası Yeraltısuyu Drenajına Yönelik Yeraltısuyu Akım Modelinin Oluşturulması ve Susuzlaştırma 

Planı Hazırlanması İşine Ait Hizmet Alım Sözleşmesi” imzalanmıştır.

Yeraltısuyu bakımından oldukça doygun olan Afşin-Elbistan Kömür Havzasında beslenme yağıştan 

olmakla beraber, sahanın ortasından geçen Hurman Çayı da beslenime katkı sağlamaktadır. Havzada 

uzun yıllar ortalaması olarak 384 mm/yıl yağış hesaplanmıştır. Çöllolar Kömür işletmesindehalen 

çalışmakta olan kuyu bilgilerine göre,

10.65 x106 m3/yıl yeraltı suyu drene edilmektedir.

Bu proje için oluşturulan jeolojik model incelendiğinde, Çöllolar Açık Kömür işletmesi sınırları 

içinde yer alan kömür horizonunun, busahanın bazı kesimlerinde,temel birimler ile temas halinde 

olduğu görülmektedir. Sahada, geçirgenlik özelliklerine göre, sahanın tabanında yer alan ve 

jeolojik temeli oluşturan karstik akiferden üstteki daha genç birimlere (kömür, gidya) yeraltısuyu 

beslenimi sağlanmaktadır.

Model kalibrasyonu ağırlıklı olarak akiferlerin hidrolik parametreleri ile toleranslar dahilinde 

düzeltme yapılarak sağlanmıştır. Simülasyon sonucunda, yeni işletme programına göre olası yeni 

drenaj kuyuları yerleştirilmiş ve 5, 10 yıllık zaman dilimleri için beklenilen yeraltısuyu 

düşümleri ortaya çıkarılmıştır.

Oluşturulan susuzlaştırma planı kapsamında iki olasılık düşünülmüştür. Bunlar temeldeki karstik 

akifer dahil edilmeden tasarlanan plan, diğeri de karstik akifer dahiledilerek hazırlanan plan. Her 

iki planlamada sağlanan düşümler kıyaslanmış ve susuzlaştırma planlamasının karstik akifere de 

uygulanmasının gerekliliği ortaya konmuştur.Çöllolar işletmesi içerisindeki bant dağıtım 

merkezinden çıkan kaynağın kireçtaşı kökenli olması, kömür seviyesinin dar bir alanda da olsa 

karstik akifer üzerine direkt çökelmiş olması gibi nedenler karst akiferinin göz ardı 

edilemeyeceğinin göstergeleridir.

Planlanan drenaj kuyuları, mevcut kuyulara ilave olarak 150 metre aralıklarla tasarlanmıştır. Kuyu 

derinlikleri kömür üst kotlarına kadar inmektedir.