ÖZ

Doğaltaşlar tarih boyunca insanoğlu tarafından yapılarda, anıtlarda güzelliği ve

dayanıklılığı nedeniyle kullanılmıştır. Göçebe kültüründen yerleşik hayata geçilmesiyle insanların 

barınma ve sosyal ihtiyaçları kapsamında dayanıklılık ve estetik ön plana çıkmış, doğaltaş 

kullanımı katlanarak artmıştır. Bu artış geniş yüzeylerde kırık-çatlağı az olan ve desen anlamında 

göze hoş gelen taşların kullanımını da beraberinde getirmiştir. Artan nüfus ile birlikte doğaltaş 

ve artık kullanımı endüstri haline gelmiş, bu da doğaltaşın ticari değerini arttırmıştır. Bu 

gelişme, üretimin artışıyla paralel olarak artık sorununu ortaya çıkarmıştır. Artıkların 

değerlendirilmesi gerek teknik altyapı gerekse hukuki zemine oturtulması açılarından yeni 

arayışları ve çözüm odaklı çalışmaları hızlandırmıştır. Çözüm odaklı çalışmaların temelinde yatan 

anlayış hiç şüphesiz üretim aşamasında artık oluşmadan önce yerbilimleri eksenli çalışmaların 

yapılması ve üretim aşamasında çıkan artığın diğer sektörlerde kullanımının önünün açılması için 

bilimsel ve teknolojik etütlerin yapılmasıdır. Doğaltaş üretiminin ocak bazında yerbilimleri 

eksenli uygulanacak yöntemler ile artık oluşumunun azaltılması ve buna rağmen çıkan artıkların 

çeşitli sektörler tarafından değerlendirilmesinin teknik altyapısının oluşturulması önem arz 

etmektedir. Bu noktadan hareket ile Bilecik ilinde yer alan mermer ocaklarında etüt çalışmaları 

gerçekleştirilmiş ve bilimsel bir perspektif ile bölgede sorun teşkil eden artıklara çözüm odaklı 

yaklaşımda bulunulmuştur.

Projenin genelleştirilmiş amacı ocaklarda ortaya çıkan artıkların azaltılmasına yönelik her türlü 

bilimsel araştırmayı (jeolojik prospeksiyon, jeofizik yöntemler, jeoteknik çalışmalar) yapmak ve 

ocakların verimliliğinin artırılmasına yönelik materyal ve yöntem üretmektir. Bunun yanı sıra 

artıkların değerlendirilmesine ve çevresel etkilerine yönelik bilimsel araştırmalar sonucunda; 

fikir, öneri ve uygulama yapmak projenin bir diğer önemli amacını oluşturmaktadır.

Yapılan çalışmalar sonucunda, üretim faaliyetleri hariç, ocak verimliliğini etkileyen parametreleri 

jeolojik unsurların denetlediği ve bu unsurların blok alımında etkili olduğu tespit edilmiştir. 

Bunun yanısıra verimliliği etkileyen bir diğer önemli olgu olan deseni CaCO3 ve iz elementlerin 

çökelme ortamları ve dolayısıyla stratigrafik ilişkiler olarak belirlenmiştir. Çıkan artıkların 

fiziksel ve kimyasal özellikleri sektörel kullanım için önemli olduğu ve bu amaçla boyutlarına göre 

depolanması ve mermer artıklarının çevresel açıdan alıcı ortam ile ilişkisi çevre jeokimyası 

çalışmaları ile desteklenerek incelenmesi önem arz etmektedir.

Anahtar Kelimeler: Doğaltaş, Verimlilik, Mermer Artıkları.