Alp-Himalaya tektonik kuşağı üzerinde yer alan ülkemiz, jeotermal kaynaklar
açısından zengin sayılabilecek konumdadır. Tektonik olarak Kuzey Anadolu Fayı ile
Doğu Anadolu Fayı’nın sınırladığı alan içerisinde yer alan Orta Anadolu bölgesinde,
levha hareketleri sonucunda önemli deformasyonlar oluşmuştur. Orta Anadolu’da
bulunan volkanik aktiviteler de doğrudan bu deformasyonlarla ilişkilidir. Miyosen’den
Kuvaterner’e kadar etkisini sürdürmüş volkanik faaliyetlerin bulunduğu Orta Anadolu
bölgesinde önemli jeotermal sahalar vardır. Eskişehir ili ve çevresinde yer alan
jeotermal sahalar da bunlardandır. Eskişehir iline bağlı bu sahalar; Sivrihisar-
Hamamkarahisar (35,6 oC), Günyüzü-Gümüşkonak (34 oC), Merkez-Kızılinler (45 oC),
Alpu-Uyuzhamamı (30 oC), Mihalıççık-Yarıkçı (38,1 oC) ve Mihalgazi-Sakarılıca (56
oC), Mahmudiye (65 oC) ve Merkez-Ağapınar (40 oC) sahalarıdır.
Bölgenin havadan manyetik ve gravite verileri incelendiğinde, mağmatik
sokulum olarak yorumlanabilecek kapanımlar görülmekte olup bu sokulum kütlelerinin
çalışma sahası ve çevresinde ısı kaynağı olabileceği düşünülmüştür. Yine çalışma sahası
ve çevresinde, genel doğrultuları KB-GD olan Neotektonik döneme ait fayların varlığı,
sıcak ve mineralli kaynak ve kuyuların bulunması, ısı akısı değerlerinin Türkiye
ortalamasının üstünde olması, rezervuar ve örtü kaya özelliğindeki birimlerin bulunması
bölgenin jeotermal enerji aramaları açısından uygun olduğunu göstermektedir. Bu
nedenle Eskişehir ili, Merkez ilçesi, Ağapınar ve Yakakayı köyleri civarında MTA
Genel Müdürlüğü’ne ait bitişik 2011/4 no.lu Ağapınar ve 2011/5 no.lu Yakakayı
jeotermal kaynak arama ruhsat alanlarında jeolojik ve jeofizik etüt çalışmaları ile etüt
çalışmaları sonucu 2011/4 no.lu Ağapınar jeotermal kaynak arama ruhsat sahasında
belirlenen lokasyonda EMA-2013/12 jeotermal araştırma sondajı gerçekleştirilmiş ve bu
çalışmalarla ruhsat sahaları jeotermal olanaklarının araştırılması hedeflenmiştir.
Ruhsat sahalarının yer aldığı bölgede temelde Triyas yaşlı metamorfik ve
ofiyolitik kayalar ile tüm bu birimleri uyumsuz olarak örten Miyosen yaşlı sedimanter
birimler ve en genç birimler olarak Kuvaterner yaşlı alüvyon bulunmaktadır. Temelde
Alt Triyas yaşlı Sivihisar Metamorfikleri’ne ait çalışma alanında yüzeylenmeyen
Sivrihisar Yeşilşistleri ve çok küçük alanlarda yüzeyleyen Sivrihisar Mermerleri
bulunmaktadır. Bu metamorfikler üzerine tektonik uyumsuz, serpantinit, peridotit ve
listvenit türü ofiyolitik kayaçlar gelmektedir. Tüm bu birimlerin üzerinde Tersiyer yaşlı
birimler uyumsuz olarak bulunmaktadır. Bu birimler; Orta-Üst Miyosen yaşlı Porsuk
Formasyonu’na ait sedimanter birimlerdir. Bütün bu birimler üzerine ise Kuvaterner
yaşlı alüvyon uyumsuz olarak gelmektedir.
Çalışma sahasında, ısı kaynağı olarak yorumlanabilecek genç mağmatik
oluşumlara rastlanılmamaktadır. Sahada ortaya çıkarılan jeotermal bulgular, jeotermal
sistemin ısı kaynağı olarak, literatürde “Radioactive Heat Production (RHP)” olarak
geçen, inceleme alanı dışında bulunan, içerisindeki radyoaktif özellikte mineral içeriği
yüksek granit ve granodiyorit türü kayaçların, bu minerallerinden kaynaklanan
radyoaktif ışımanın oluşturacağı bir kondaktif ısı olabileceğini göstermektedir. Ayrıca
bölgedeki ana tektonik yapılar olan D-B ve KD-GB doğrultulu faylar, sıcak su
çıkışlarından dolayı, derinlerden ısıyı taşıyan-transfer eden faylar özelliğindedir.
Dolayısıyla buradaki jeotermal sistemin ısıtıcı unsurlarından birinin de bu
tektonizmanın etkisi olacağı görülmektedir. Çalışma alanında rezervuar kaya, Alt Triyas
yaşlı Sivrihisar Metamorfikleri’ne ait Sivrihisar Mermerleri ve Sivrihisar Yeşilşistleri
içersindeki kırık ve çatlaklı zonlardır. Sahanın örtü kayasını ise Orta-Üst Miyosen yaşlı
Porsuk Formasyonu içerisindeki marn, kiltaşı, çamurtaşı, kumtaşı, çakıltaşı
2
seviyeleridir. Sahanın beslenme yönünün, bölgenin kuzey kesimleri olduğu
düşünülmektedir.
Jeolojik ve jeofizik (DES eğrileri, görünür özdirenç ve jeoelektrik yapı kesitleri)
etüt çalışmaları birlikte değerlendirildiğinde, 2011/4 no.lu Ağapınar jeotermal kaynak
arama ruhsat sahasında, A-26 DES noktasına yakın, 1.200±100 m derinliğinde, bir adet
jeotermal araştırma sondaj yeri (Eskişehir İ25-b4 paftası, Y: 0311444, X: 4410199, Z:
759 m) önerilmiştir. 2011/5 no.lu Yakakayı jeotermal kaynak arama ruhsat sahasında
ise elde edilen veriler ışığında sondaj çalışmasına gerek duyulmamıştır.
Etüt çalışmaları sonucu 2011/4 no.lu Ağapınar jeotermal kaynak arama ruhsat
sahasında belirlenen lokasyonda EMA-2013/12 jeotermal araştırma sondajı
gerçekleştirilmiştir. EMA-2013/12 jeotermal araştırma kuyusu 1.017,00 m’de
bitirilmiştir. Kuyuda, 0,00-10,00 m’ler arasında toprak örtü ve alüvyon, 10,00-428,00
m’ler arasında Porsuk Formasyonu Konglomera-Kumtaşı Üyesi’ne (Üm1) ait
konglomera, kil, silt, kum, kömür ara bantlı bitümlü şeyl litolojileri; 428,00-1.017,00
m’ler arasında Sivrihisar Metamorfikleri’ne ait beyaz, gri yer yer yeşil renkli, altere
mermer litolojisi şeklinde geçilen Sivrihsar Mermerleri ve yeşil, gri renkli kloritşist,
kalkşist litolojileri şeklinde geçilen Sivrihisar Yeşilşistleri ardalanmalı olarak
kesilmiştir. Kuyuda 610,00-611,40 m’ler arasında, %50 verimle karot alınmış alınan
karot numunesi mermer olarak tanımlanmıştır.
EMA-2013/12 jeotermal araştırma kuyusunda, 00,00-121,00 m’ler arasında
171/2” matkapla ilerleme yapıldıktan sonra, 00,00-117,00 m’ler arasına 133/8” casing
kapalı muhafaza boruları indirilmiş ve boru arkası çimentolanmıştır. Çimentonun
anülüsden geldiği gözlenmiştir. Çimento prizlendikten sonra 121/4” matkapla ilerlemeye
geçilmiş, 463,00 m’ye kadar ilerlemeye bu çapla devam edilmiştir. 00,00-390,00 m’ler
arasına 95/8” casing kapalı muhafaza borusu indirilerek boru arkası çimentolanmıştır.
Çimentonun anülüsden geldiği gözlenmiştir. Çimentonun prizlenmesinin ardından 8 ½”
matkapla 1.017,00 m ye kadar ilerleme yapılmıştır. EMA-2013/12 jeotermal araştırma
kuyusunda 369,14-1.017,00 metreler arasına 65/8” kapalı ve filtreli üretim boruları liner
olarak indirilerek kuyu teçhiz edilmiştir.
Kuyu, delme işleminin ardından gerekli ölçümler ve teçhiz yapılarak, üretime
açılmıştır. Kompresörle yapılan kuyu geliştirme ve üretim çalışmaları sonrasında, 20
l/sn. artezyenik, 50 l/sn. kompresör debisinde ve 39,3 0C sıcaklıkta akışkan elde
edilmiştir. Kuyuda pompa ile gerçekleştirilen üretim çalışmalarında ise sıcaklık 40 0C
olarak ölçülmüştür.
EMY-2012/19 kuyusu üretim çalışmaları yapıldıktan sonra kuyu ağzı vana ile
kapatılarak emniyete alınmıştır.
2012 yılında gerçekleştirilen etüt çalışmalarında, EMA-2013/12 jeotermal
araştırma sondajının gerçekleştirildiği 2011/4 no.lu Merkez-Ağapınar ruhsat sahasının
güney kesimlerinde, rezistivite düşümü şeklinde izlenen jeotermal anomalinin devam
ettiği belirli alanlar tespit edilmiştir. Bu alanların daha ayrıntılı jeofizik araştırmalarla
değerlendirilerek, yeni sondaj lokasyonlarının tespit edilebileceği öngörülmektedir.
Mevcut çalışmalar ışığında, sahada yüksek sıcaklıklı jeotermal akışkan
bulunmadığı, termal turizm ve balneolojik amaçlar için uygun düşük sıcaklıklı jeotermal
potansiyelin varlığı belirlenmiştir.
Rapor Özellikleri | |
Rapor No | 13812 |
Rapor Adı | ESKİŞEHİR-MERKEZ 2011/4 NO.LU AĞAPINAR VE 2011/5 NO.LU YAKAKAYI JEOTERMAL KAYNAK ARAMA RUHSAT SAHALARI JEOTERMAL ETÜT (JEOLOJİ-JEOFİZİK) VE EMA-2013/12 JEOTERMAL ARAŞTIRMA SONDAJI KUYU BİTİRME RAPORU |
Konu | JEOLOJİ JEOFİZİK JEOTERMAL |
Yer - Konum | ESKİŞEHİR-MERKEZ |
Dil | TÜRKÇE |
Yayın Tarihi | HAZİRAN 2019 |
Yazarlar | Lütfi TAŞKIRAN Esra Burcu KÖSE Kaan BEKER Levent İLDEŞ |
ESKİŞEHİR-MERKEZ 2011/4 NO.LU AĞAPINAR VE 2011/5 NO.LU YAKAKAYI JEOTERMAL KAYNAK ARAMA RUHSAT SAHALARI JEOTERMAL ETÜT (JEOLOJİ-JEOFİZİK) VE EMA-2013/12 JEOTERMAL ARAŞTIRMA SONDAJI KUYU BİTİRME RAPORU
- Markalar MTA
- Ürün Kodu: DR13812
- Stok Durumu: Stokta var
-
415,51TL
Etiketler: ESKİŞEHİR-MERKEZ 2011/4 NO.LU AĞAPINAR VE 2011/5 NO.LU YAKAKAYI JEOTERMAL KAYNAK ARAMA RUHSAT SAHALARI JEOTERMAL ETÜT (JEOLOJİ-JEOFİZİK) VE EMA-2013/12 JEOTERMAL ARAŞTIRMA SONDAJI KUYU BİTİRME RAPORU